• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَلْی‌ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صَلْی‌ (به فتح صاد و سکون لام) از واژگان نهج البلاغه به معنای ملازمت، بريان كردن و دخول است.
آن را سوختن و چشيدن عذاب نيز گفته‌اند و مراد از آن در موارد استعمال دخول و ملازمت است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌ کار رفته است، مانند:
اَصْلِهِم (به فتح همزه و سکون صاد و کسر لام و هاء) فعل امر است از اِصْلاء (به کسر همزه و سکون صاد) به معنی آن‌ها را داخل آتش کن؛
تَصْليه (به فتح تاء و سکون صاد) انداختن است توام با لزوم و ماندن.
این ماده فقط دو بار در «نهج البلاغه» ديده مى‌شود.



صَلَی‌ به معنای ملازمت آمده است.
«صلی الرجل النار: لزمها.»
همچنین به معنای بریان شدن؛ «صَلَى اللَّحمَ صَلْياً: شَوَاهُ.»
دخول، سوختن، چشیدن عذاب نیز گفته‌اند و مراد از آن در موارد استعمال دخول و ملازمت است.
اَصْلِهِم فعل امر از اِصْلاء است به معنی آن‌ها را داخل آتش کن.
تَصْليه انداختن توام با لزوم و ماندن است.



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - أَصْلِهِمْ - خطبه ۱۴۶ (عمر بن خطاب)

آن‌گاه که عمر بن خطاب با امام (صلوات‌الله‌علیه) در رفتن به جنگ ایران مشورت کرد آن حضرت صلاح ندانست و در ضمن کلامی فرمود:
«فَكُنْ قُطْباً وَ اسْتَدِرِ الرَّحا بِالْعَرَبِ وَ أَصْلِهِمْ دونَکَ نارَ الْحَرْبِ.»
«تو مانند قطب آسیاب باش و آسیاب را بار عرب بچرخان و آن‌ها را داخل آتش جنگ کن نه خودت را.»


۲.۲ - تَصْليَةُ - خطبه ۸۲ (توصیه به تقوا)

امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«وَ أَعْظَمُ ما هُنالِکَ بَليَّةً نُزُلُ الْحَميم وَ تَصْليَةُ الْجَحيمِ.»
(و بزرگ‌ترين بلا در آن‌جا آب سوزان، آتش دوزخ و برافروختگى شعله‌ها و نعره‌هاى آتش است.)



این ماده دو بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۴۶.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۲۶۹.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۴.    
۴. ابن سیده، المحکم و المحیط الاعظم، ج۸، ص۳۶۱.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۹۰.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۳، خطبه ۱۴۶.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۴۰، خطبه ۱۴۲.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۰۳، خطبه ۱۴۶.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۰۹، خطبه ۱۴۶.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۵۹.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۶۲-۳۶۳.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۶۴۹.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۵۳.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۹۵.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۱، خطبه ۸۲.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۱۴۲-۱۴۳، خطبه ۸۱.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۱۳، خطبه ۸۳.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۵۹، خطبه ۸۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۵۵۳-۵۵۴.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۳، ص۴۴۶-۴۴۷.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۵-۳۶.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۲۷۰.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۱۳، خطبه ۱۴۶.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۶۱، خطبه ۸۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صلی»، ج۲، ص۶۴۶.    






جعبه ابزار