صَحْب (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَحْب (به فتح صاد و سکون حاء) و
صُحْبَت (به ضم صاد و سکون حاء و فتح باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفاقت و ملازمت است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
•
صاحِب (به فتح صاد و کسر حاء) به معنای رفیق ملازم است؛
•
اَصْحاب (به فتح همزه و سکون صاد) جمع
صاحِب است يعنى رفيقان ملازم؛
•
اِصْطِحاب (به کسر همزه و طاء و سکون صاد) یعنی رفيق شدن با همديگر و حفظ كردن؛
•
صاحِبات (به فتح صاد و کسر حاء) و
صَواحِب (به فتح صاد و واو و کسر حاء) جمع
صاحِبه (به فتح صاد و کسر حاء) است؛
•
اِسْتِصْحاب (به کسر همزه و تاء و سکون سین و صاد) نیز ملازمت و
دعوت به رفاقت است.
از اين ماده موارد زيادى در «نهج البلاغه» آمده است.
صَحْب و
صُحْبَت به معنای رفاقت و ملازمت است.
صاحِب به معنای رفیق ملازم است.
راغب گوید: آن در
عرف به کسی اطلاق می‌شود که ملازمتش زیاد باشد.
اَصْحاب جمع
صاحِب است يعنى رفيقان ملازم.
اِصْطِحاب یعنی رفيق شدن با همديگر و حفظ كردن.
صاحِبات و
صَواحِب جمع
صاحِبه است
که در
حکمت ۷۴ و
نامه ۲۵ آمده است.
اِسْتِصْحاب نیز ملازمت و دعوت به رفاقت است؛ «
إستَصحَبَه: لازِمُهُ و دَعاهُ الی الصحِبِة.»
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۸۴ فرموده است:
«لا تَصْحَبِ الْمائِقَ فَاِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ فِعْلَهُ وَ یَوَدُّ اَنْ تَکونَ مِثْلَهُ.» «با احمق
معاشرت و مصاحبت مکن! که کارهای احمقانه‌اش را برایت زیبا جلوه می‌دهد و دوست دارد تو مثل او باشی.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۵۸ فرموده است:
«الاَْمْرُ قَريبٌ وَ الاْصْطِحابُ قَليلٌ.» «امر آمده
آخرت و
مرگ نزديک است و رفيق شدن با
دنیا مدّت كمى است.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
خطبه ۹۱ فرموده است:
«وَ لا يَزالُ بَلاؤُهُمْ حَتَّى لا يَكونَ انْتِصارُ أَحَدِكُمْ مِنْهُمْ إِلاّ مثل انْتِصارِ الْعَبْدِ مِنْ رَبِّهِ وَ الصّاحِبِ مِنْ مُسْتَصْحِبِهِ.» «شکنجه‌هاى آن‌ها بر شما طولانى خواهد شد، تا آن‌جا که پيروزى و
انتقام شما از آن‌ها به انتقام
بردگان از
مالک خويش، و يا تابع از پيشواى خود مى‌ماند.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره
گمراهان فرمود:
«وَ قَدْ صَحِبَ الْمُنكَرَ فأَلِفَهُ.» «گويا
فاسق آنان را مى‌نگرم كه با زشتى همنشين شده و با آن
انس گرفته.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره
خلافت فرمود:
«واعَجَباهُ! أَتَكونُ الْخِلافَةَ بِالصَّحابَةِ وَ لا تَكونُ بِالصَّحابةِ وَ الْقَرابَةِ؟» «عجبا! آيا خلافت با همنشينى
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و خويشاوندى حاصل مى‌شود؟»
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«أيُّهُما يَسْقی صاحِبَهُ كأْسَ المَنونِ.» «تا کدام يک جام مرگ را به ديگرى بنوشاند.»
این واژه موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صحب»، ج۲، ص۶۲۹.
