صَحْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَحْب (به فتح صاد و سکون حاء) و
صُحْبَت (به ضم صاد و سکون حاء و فتح باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفاقت و ملازمت است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
•
صاحِب (به فتح صاد و کسر حاء) به معنای رفیق ملازم است؛
•
اَصْحاب (به فتح همزه و سکون صاد) جمع
صاحِب است يعنى رفيقان ملازم؛
•
اِصْطِحاب (به کسر همزه و طاء و سکون صاد) یعنی رفيق شدن با همديگر و حفظ كردن؛
•
صاحِبات (به فتح صاد و کسر حاء) و
صَواحِب (به فتح صاد و واو و کسر حاء) جمع
صاحِبه (به فتح صاد و کسر حاء) است؛
•
اِسْتِصْحاب (به کسر همزه و تاء و سکون سین و صاد) نیز ملازمت و
دعوت به رفاقت است.
از اين ماده موارد زيادى در «نهج البلاغه» آمده است.
صَحْب و
صُحْبَت به معنای رفاقت و ملازمت است.
صاحِب به معنای رفیق ملازم است.
راغب گوید: آن در
عرف به کسی اطلاق می‌شود که ملازمتش زیاد باشد.
اَصْحاب جمع
صاحِب است يعنى رفيقان ملازم.
اِصْطِحاب یعنی رفيق شدن با همديگر و حفظ كردن.
صاحِبات و
صَواحِب جمع
صاحِبه است
که در
حکمت ۷۴ و
نامه ۲۵ آمده است.
اِسْتِصْحاب نیز ملازمت و دعوت به رفاقت است؛ «
إستَصحَبَه: لازِمُهُ و دَعاهُ الی الصحِبِة.»
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» استفاده به شرح ذیل می باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۲۸۴ فرموده است:
«لا تَصْحَبِ الْمائِقَ فَاِنَّهُ یُزَیِّنُ لَکَ فِعْلَهُ وَ یَوَدُّ اَنْ تَکونَ مِثْلَهُ.» «با احمق
معاشرت و مصاحبت مکن! که کارهای احمقانه‌اش را برایت زیبا جلوه می‌دهد و دوست دارد تو مثل او باشی.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۱۵۸ فرموده است:
«الاَْمْرُ قَريبٌ وَ الاْصْطِحابُ قَليلٌ.» «امر آمده
آخرت و
مرگ نزديک است و رفيق شدن با
دنیا مدّت كمى است.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در
خطبه ۹۱ فرموده است:
«وَ لا يَزالُ بَلاؤُهُمْ حَتَّى لا يَكونَ انْتِصارُ أَحَدِكُمْ مِنْهُمْ إِلاّ مثل انْتِصارِ الْعَبْدِ مِنْ رَبِّهِ وَ الصّاحِبِ مِنْ مُسْتَصْحِبِهِ.» «شکنجه‌هاى آن‌ها بر شما طولانى خواهد شد، تا آن‌جا که پيروزى و
انتقام شما از آن‌ها به انتقام
بردگان از
مالک خويش، و يا تابع از پيشواى خود مى‌ماند.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره
گمراهان فرمود:
«وَ قَدْ صَحِبَ الْمُنكَرَ فأَلِفَهُ.» «گويا
فاسق آنان را مى‌نگرم كه با زشتى همنشين شده و با آن
انس گرفته.»
امیرالمومنین (علیه‌السلام) درباره
خلافت فرمود:
«واعَجَباهُ! أَتَكونُ الْخِلافَةَ بِالصَّحابَةِ وَ لا تَكونُ بِالصَّحابةِ وَ الْقَرابَةِ؟» «عجبا! آيا خلافت با همنشينى
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) و خويشاوندى حاصل مى‌شود؟»
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«أيُّهُما يَسْقی صاحِبَهُ كأْسَ المَنونِ.» «تا کدام يک جام مرگ را به ديگرى بنوشاند.»
این واژه موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صحب»، ج۲، ص۶۲۹.
