صَبّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَبّ (به فتح صاد و تشدید باء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای ریختن و ریخته شدن است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
•
صُبابَه (به ضم صاد و فتح باء اول و دوم) به معنی باقى مانده آب و شير در ظرف بعد از خوردن آن است؛
•
اِنْصِباب (به کسر همزه و سکون نون و کسر صاد) به معنی
استقرار و آن نوعى ريخته شدن است.
شش مورد از آن در «نهج البلاغه» آمده است.
صَبّ به معنای ریختن و ریخته شدن؛ لازم و متعدی هر دو آمده است.
«
صبّ الماء و نحوه: سبکه و انسبک.»
اِصْطِباب و
تَصابّ خوردن بقیه آب و ته مانده کاسه است.
صُبابَه به معنی باقى مانده آب و شير در ظرف بعد از خوردن آن است.
اِنْصِباب به معنای استقرار و آن نوعى ريخته شدن است.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) درباره
محبت خویش فرموده است:
«وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْيا بِجَمّاتِها عَلَى الْمُنافِقِ عَلَى أَنْ يُحِبَّنی ما أَحَبَّنی» «اگر همه
دنیا را پيش
منافق بريزم كه مرا دوست بدارد دوست نخواهد داشت.»
تفصيل آن در «خشم- خيشوم» گذشت.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام
موعظه فرموده است:
«أَلا وَ إنَّ الدُّنْيا قَدْ وَلَّتْ حَذّاءَ فَلَمْ يَبْقَ مِنْها إِلاّ صُبابَه كَصُبابَةِ الاْناءِ اصْطَبَّها صابُّهَ أَلا وَ إِنَّ الاْخِرَةَ قَدْ أَقْبَلَتْ.» يعنى «بدانيد دنيا به شدت پشت كرده و نمانده از آن مگر ته مانده‌اى مانند ته مانده ظرف كه ترک كرده است آن را ترک كننده.»
شارحان نهج البلاغه آن را «
ابقاها مبقیها او ترکها تارکها.» گفته‌اند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است:
«فَمَنْ أَخَذَ بِالتَّقْوَى... وَ أَسْهَلَتْ لَهُ الصِّعابُ بَعْدَ إِنْصابِها» «هر كس
تقوی پيشه كند، مشكلات بر او بعد از استقرار آسان مى‌شود.»
شارحان نهج البلاغه آن را اتعاب و رنج دادن هم گفته‌اند.
این واژه شش بار در «نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صبب»، ج۲، ص۶۲۶.
