صرف (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَرْف (به فتح صاد) یکی از
واژگان نهج البلاغه به معنای برگرداندن، خواه برگرداندن مطلق باشد یا برگرداندن از حالی به حالی که
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
خوارج،
کمیل بن زیاد و... از این واژه استفاده نموده است.
صَرْف به معنای برگرداندن است. خواه برگرداندن مطلق باشد یا برگرداندن از حالی به حالی آمده است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) به خوارج فرمود:
«وَقَدْ كُنْتُ نَهَيْتُكُمْ عَنْ هذِهِ الْحُكُومَةِ فَأَبَيْتُمْ عَلَيَّ إِبَاءَ المخالفين، حَتَّى صَرَفْتُ رَأْيِي إِلَىْ هَوَاكُمْ» «من شما را از
حکمیت منع کردم ولی شما امتناع نمودید تا جایی‌که رای خودم را به
هوای نفس شما برگرداندم»
صراّف: کسی که پول را به پول دیگر برمی‌گرداند، «صرف پول» از همان است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در
ملامت یارانش فرموده است:
«لَوَدِدْتُ وَاللهِ أَنَّ مُعَاوِيَةَ صَارَفَني بِكُمْ صَرْفَ الدِّينَارِ بِالدِّرْهَمِ، فَأَخَذَ مِنِّي عَشَرَةً مِنْكُمْ وَأَعْطَانِي رَجُلاً مِنْهُمْ!» «به خدا قسم دوست دارم،
معاویه شما را مبادله کند، مانند مبادله
دینار به
درهم، ده تا از شماها را بگیرد و یک نفر از آنها را بدهد.»
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره کمیل بن زیاد فرموده است:
«انْصَرِفْ إذَا شِئْتَ» (اى كميل (همين قدر كافى است) هر وقت مى‌خواهى باز گرد!)
• امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره میل به
دنیا فرموده است:
«يَا أَسْرَى الرَّغْبَةِ أَقْصِرُوا فَإِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلَى الدُّنْيَا لاَ يَروُعُهُ مِنْهَا إِلاَّ صَرِيفُ أَنْيَابِ الْحِدْثَانِ» «ای اسیران رغبت، میل خود را به دنیا کم کنید، مایل به دنیا را به فزع نمی‌اندازد مگر صدای دندان پیشامدهای بد.»
«صریف» صدای در، صدای دندان شتر.
این واژه موارد زیادی در «نهج البلاغه» آمده است. مانند:
«لاَ لِسَأَم دَخَلَ عَلَيْهِ فِي تَصْرِيفِهَا وَتَدْبِيرِهَا» (پس موجودات را بعد از ايجاد نابود مى‌سازد، امّا نه به خاطر خستگى از
تدبیر و اداره آنها)
«فَلَيْسَ بَعْدَ الْمَوْتِ مُسْتَعْتَبٌ وَلاَ إِلَى الدُّنْيَا مُنْصَرَفٌ» (پس از
مرگ هيچ عذرى پذيرفته نمى‌شود و راه بازگشتى به دنيا وجود ندارد.)
«أَتَزْعَمُ أَنَّكَ تَهْدِي إِلَى السَّاعَةِ الَّتِي مَنْ سَارَ فِيهَا صُرِفَ عَنْهُ السُّوءُ؟» (گمان مى‌كنى تو از آن ساعتى كه اگر در آن ساعت كسى حركت كند با ناراحتى روبه‌رو نخواهد شد آگاهى؟)
«وَلاَ تَشَعَّبَتْهُمْ مَصَارِفُ الرِّيَبِ» (عوامل
شک و تردید آنان را پراکنده نگردانيده.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «صرف»، ج۲، ص۶۳۵.
