شعر - به کسر شین (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شِعْر (به کسر شین و سکون عین)، از
واژگان قرآن کریم و به معنای دانستن و زیرکی است و و در نزد اهل عربیّت کلامی است که وزن و
قافیه داشته باشد.
شاعر به کسی گفته می‌شود که صنعت شعر را می‌داند.
شِعْر به معنای دانستن و زیرکی است.
«شَعَرَ شَعْراً: عَلِمَ بِهِ- شَعَرَ لِکَذَا: فَطَنَ لَهُ» و در نزد اهل عربیّت کلامی است که وزن و قافیه داشته باشد.
طبرسی ذیل آیه ۱۵۴
سوره بقره فرموده: شعور اول علم است از راه مشاعر و حواس... و به قولی شعور، ادراک دقیق است ماخوذ از شعر به معنی موی که دقیق و نازک است و از آن است شاعر که به اقامه وزن و نظم متفطن است طوری‌که دیگران نیستند.
راغب اصفهانی می‌گوید: شاعر به علت فطنت و دقّت معرفت شاعر نامیده شده. شعر در اصل علم دقیق است... و در تعارف نام کلام موزون و قافیه‌دار شده است. شاعر آنست که صنعت شعر داند.
خلاصه آنکه: شعر در اصل به معنی دانستن و توجّه خاصّ است و در اصطلاح به کلام موزون و قافیه‌دار اطلاق می‌شود که در آن دقت و ذوق مخصوص به‌کار رفته است. شاعر گوینده چنین کلامی است. باید اضافه کرد که شعر بیشتر توام با تخیّلات است که در خارج مصداق حقیقی ندارند و شاعر به قدرت
خیال خویش آنها را در قالب الفاظ ریخته است، علی هذا باید شعر را کلام خیالی و شاعر را خیال‌پرداز بگوئیم.
کفار مکّه که
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را شاعر می‌گفتند منظورشان آن بود که این شخص خیال‌پرداز است و کلماتش واقعیّت ندارد، چنانکه خواهد آمد.
(بَلْ اَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ) (وَ ما یَخْدَعُونَ اِلَّا اَنْفُسَهُمْ وَ ما یَشْعُرُونَ) شعر در اینگونه آیات به معنی دانستن و درک است.
(وَ لْیَتَلَطَّفْ وَ لا یُشْعِرَنَ بِکُمْ اَحَداً) اشعار به معنی اعلام است. یعنی «ناشناسی کند و کسی را به وضع شما با خبر ننماید.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «شعر»، ج۴، ص۴۳-۴۴.
