• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شاهد حال

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


شاهد حال به شواهد و قراین غیر گفتارى دلالت كننده بر رضایت و مانند آن گفته می شود.



شاهد حال عبارت است از شهادت حالت و رفتار فرد بر موضوعى همچون رضایت، ناخشنودى و مانند آن، از قبیل گشودن در مهمان پذیر، کاروان سرا و گرمابه كه بیانگر رضایت مالک آن نسبت به ورود به آن مكان و استفاده از آن است، یا حصار نكشیدن اطراف ملک و سرزمین وسیع كه به طور معمول بیانگر رضایت صاحب آن نسبت به آمد و شد، نشستن و دیگر تصرفات غیر زیان آور به ملک است.


از احكام مرتبط با آن در بابهایى نظیر صلات، تجارت و نکاح سخن گفته‏ اند.


تصرف در مال دیگرى جایز نیست مگر با رضایت او. از راههاى به دست آوردن رضایت، شاهد حال است كه گاه علم آور است و گاه ظن آور.
بدون شك، شاهد حالى كه موجب یقین به رضایت صاحب مال مى ‏شود، معتبر و حجت است. همچنین به تصریح برخى، شاهد حالى كه اطمینان آور است و از آن به ظنِ نزدیک به یقین و علم عادى تعبیر مى ‏شود.
[۱] تحریر الوسیلة ج۱،ص۱۴۸.    
[۲] وسیلة النجاة، ص۱۳۴.
[۳] کتاب الصلاة (محقق داماد) ج۲، ص۴۵۰-۴۵۱.    
[۴] مصباح الهدى‏ ج۵، ص۳۸۴.
[۵] منهاج المؤمنین ج۱، ص۱۴۹.
[۶] التنقیح (الصلاة) ج۴، ص۳۸۱.
[۷] المسائل المنتخبة (سیستانی)، ص۱۰۶.    
اگر شاهد حال موجب ظن به رضایت صاحب مال گردد،
آیا تصرف در آن جایز است یا نه؟ مسئله اختلافى است.
[۸] جامع الشتات ج۳، ص۴۰۶.
[۹] جامع الشتات ج۲، ص۲۴.
[۱۰] العناوین ج۲، ص۵۱۱- ۵۱۲.    
[۱۱] فرق جواهر الکلام ۸/ ۲۸۱- ۲۸۳.    
[۱۲] العروة الوثقی‌ ج۲، ص۳۷۵.    
برخى گفته‏ اند: اگر رفتارى از نظر عرف و عقلا ظهور در اذن داشته باشد، همچون ظهور لفظی حجّت و معتبر است؛ هرچند براى فرد یقین و اطمینان آور نباشد.
[۱۳] جواهر الکلام ج۸، ص۲۸۱-۲۸۲.    
[۱۴] مصباح الفقیه ج۱۱، ص۲۰.
[۱۵] العروة الوثقی‌ ج۲، ص۳۷۵-۳۷۶.    
[۱۶] مهذب الأحكام ج۵، ص۳۹۴.


۳.۱ - احکام مربوط به شاهد حال در صلات


صلات: مکان نماز گزار باید مباح باشد؛ بدین معنا كه یا باید ملک نماز گزار باشد و یا درصورتى كه ملک دیگرى است بااذن او، هرچند مستند به شاهد حال باشد. در اینكه شاهد حال ظنى كفایت مى‏ كند یا نه، اختلاف است؛
[۱۷] الحدائق الناضرة ج۷، ص۱۷۶.    
[۱۸] مفتاح الكرامة ج۳، ص۳۳۷.
چنان كه گذشت.

۳.۲ - احکام مربوط به شاهد حال درتجارت


چنانچه خریدار ادعا كند عیب موجود در کالا نزد فروشنده و یا قبل از قبض آن، حادث شده است و فروشنده منكر آن باشد، گفته فروشنده با سوگند یاد كردن پذیرفته مى ‏شود، به شرط آنكه خریدار، بيّنه یا شاهد حالِ قطعىِ گواهى دهنده به نفع او، نداشته باشد، مانند زاید بودن یک انگشت یا بریده شدن انگشتى كه جاى آن بهبود یافته؛ در حالى كه خریدار آن را دیروز خریده و بر حسب عادت، امكان ندارد جاى آن به این زودى بهبود یابد. در اینكه شاهد حال ظنى كفایت مى‏ كند یا نه، برخى گفته ‏اند: ظاهر اطلاق كلمات بعضى، كفایت شاهد حال ظنى به ضمیمه سوگند خوردن است.
[۱۹] مفتاح الكرامة ج۱۰، ص ۱۱۳۰.
[۲۰] جواهر الکلام ج۲۳، ص۲۸۶.    


۳.۳ - احکام مربوط به شاهد حال درنكاح


پس از خلوت زن و شوهر، اگر زن مدعى نزدیکی و دخول و مرد منکر آن باشد، در صورت عدم وجود بینه آیا ادعاى زوج با سوگند پذیرفته مى‏ شود یا ادعاى زوجه؟ مسئله اختلافى است. برخى گفته ‏اند: ادعاى زوجه به جهت وجود شاهد حال پذیرفته است.
[۲۱] تحریر الأحكام ج۳، ص۵۸۲.

خوردن و برداشتن آنچه كه در مجالس عروسی بر سر عروس و داماد مى‏ ریزند با بیانگر بودن شاهد حال بر اباحه آن از سوى نثار كننده، جایز است.
[۲۲] مسالک الأفهام ج۷، ص۳۱-۳۲.    
[۲۳] جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۱- ۵۲.    



 
۱. ↑ تحریر الوسیلة ج۱،ص۱۴۸.    
۲. ↑ وسیلة النجاة، ص۱۳۴.
۳. ↑ کتاب الصلاة (محقق داماد) ج۲، ص۴۵۰-۴۵۱.    
۴. ↑ مصباح الهدى‏ ج۵، ص۳۸۴.
۵. ↑ منهاج المؤمنین ج۱، ص۱۴۹.
۶. ↑ التنقیح (الصلاة) ج۴، ص۳۸۱.
۷. ↑ المسائل المنتخبة (سیستانی)، ص۱۰۶.    
۸. ↑ جامع الشتات ج۳، ص۴۰۶.
۹. ↑ جامع الشتات ج۲، ص۲۴.
۱۰. ↑ العناوین ج۲، ص۵۱۱- ۵۱۲.    
۱۱. ↑ فرق جواهر الکلام ۸/ ۲۸۱- ۲۸۳.    
۱۲. ↑ العروة الوثقی‌ ج۲، ص۳۷۵.    
۱۳. ↑ جواهر الکلام ج۸، ص۲۸۱-۲۸۲.    
۱۴. ↑ مصباح الفقیه ج۱۱، ص۲۰.
۱۵. ↑ العروة الوثقی‌ ج۲، ص۳۷۵-۳۷۶.    
۱۶. ↑ مهذب الأحكام ج۵، ص۳۹۴.
۱۷. ↑ الحدائق الناضرة ج۷، ص۱۷۶.    
۱۸. ↑ مفتاح الكرامة ج۳، ص۳۳۷.
۱۹. ↑ مفتاح الكرامة ج۱۰، ص ۱۱۳۰.
۲۰. ↑ جواهر الکلام ج۲۳، ص۲۸۶.    
۲۱. ↑ تحریر الأحكام ج۳، ص۵۸۲.
۲۲. ↑ مسالک الأفهام ج۷، ص۳۱-۳۲.    
۲۳. ↑ جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۱- ۵۲.    


فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج‌۴، ص:۵۹۳    


رده‌های این صفحه : فقه | مکان نماز گذار | نکاح | نماز
جعبه ابزار