سَیِّدَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَیِّدَ:(وَ أَلْفَيا سَيِّدَها لَدَى الْبابِ) «سَیِّدَ» (به فتح سین و تشدید یاء) به معنای
رئیس و
آقا است و جمع آن
سادات می‌باشد.
تعبير از
شوهر به
سید به طورى كه بعضى از مفسران گفته‌اند طبق
عرف و عادت مردم
مصر بوده كه زن‌ها شوهر خود را سيد خطاب مى‌كردند، و در
فارسی امروز هم زنان از همسر خود تعبير به «آقا» مى‌كنند.
به موردی از کاربرد «سَیِّدَ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ اسُتَبَقا الْبابَ وَ قَدَّتْ قَميصَهُ مِن دُبُرٍ وَ أَلْفَيا سَيِّدَها لَدَى الْبابِ قالَتْ ما جَزاء مَنْ أَرادَ بِأَهْلِكَ سُوَءًا إِلاّ أَن يُسْجَنَ أَوْ عَذابٌ أَليمٌ) «و هر دو به سوى در، دويدند و در حالى كه همسر عزيز،
یوسف را تعقيب مى‌كرد)؛
پیراهن او را از پشت كشيد و پاره كرد. و در اين هنگام، همسر آن
زن را نزديک در يافتند. آن زن گفت: كيفر كسى كه بخواهد نسبت به خانواده تو
خیانت كند، جز
زندان يا
عذاب دردناک، چيست؟.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(وَ أَلْفَيا سَيِّدَها لَدَى الْبابِ) کلمه الفاء به معناى يافتن است، مثلا گفته مى‌شود: الفيته كذا- من او را چنين يافتم، و مقصود از سيد همان عزيز است كه شوهر
زلیخا بوده. بعضى گفته‌اند: اينكه
قرآن او را سيد خوانده از اين جهت است كه خواسته به اصطلاح و
عرف مصر حرف زده باشد، چون در
مصر زنان، شوهران خود را سيد مى‌گفته‌اند، و تا كنون هم اين اصطلاح ادامه دارد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «سید»، ج۲، ص ۴۳۰.
