• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَفْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





سَفْر (به فتح سین و سکون فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای پرده برداشتن و آشکار کردن است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: سِفْر (به كسر سین) به معنای نامه و کتاب و سَفیر (به فتح سین) به معنای فرستاده است. بیست و پنج از این واژه در نهج البلاغه آمده است.



سَفْر به معنای پرده برداشتن و آشکار کردن آمده است. «السفر: کشف الخطاء» و نیز آمده «سفر العماته عن الراس و الخمار عن الوجه». مسافرت را از آن جهت سفر گفته‌اند که اخلاق مردم در آن آشکار می‌شود. سِفْر بر وزن عِلم به معنی نامه و کتاب است که حقائق و مطالب فرستنده را آشکار می‌کند، جمع آن اسفار می‌باشد. سَفیر به معنای فرستاده است و جمع آن سفراء است مثل فقیه و فقهاء.


امام علی (علیه‌السلام) در حکمت ۲۸۰ فرموده: «مَنْ تَذَكَّرَ بُعْدَ السَّفَرِ اسْتَعَدَّ.» «هر که در ازای سفر مرگ را یاد آورد خویش را آماده می‌کند.» (شرح‌های حکمت: ) «سفر» بر وزن عقل جمع سافر است یعنی مسافران. روزی آن حضرت جنازه‌ای را تشییع می‌کرد، دید مردی می‌خندد فرمود: «كَأَنَّ الْمَوْتَ فِيها عَلى غَيْرِنا كُتِبَ... وَكَأَنَّ الَّذي نَرى مِنَ الاَْمْواتِ سَفْرٌ عَمّا قَليل إِلَيْنا راجِعونَ!» «گویا مرگ در دنیا بر غیر ما نوشته شده و گویا مردگانی که می‌بینیم مسافرانند که بعد از کمی به طرف ما بر خواهند گشت.» (شرح‌های حکمت: )
در مقام موعظه فرموده: «قَدِ انْجابَتِ السَّرائِرُ لاَِهْلِ الْبَصائِرِ ... وَأَسْفَرَتِ السّاعَةُ عَنْ وَجْهِها» «سریره‌ها و باطن‌ها خاضع شده بر اهل بصیرت‌ها و قیامت پرده افکنده از چهره خود.» یعنی اهل بصیرت بواطن خویش را در راه سعادت به کار می‌اندازند. (شرح‌های خطبه: )
آنگاه که عثمان در محاصره شد، مردم از حضرت خواستند که عثمان را نصیحت کرده و به خواسته‌های آنان وادار کند، حضرت وارد خانه عثمان شد و فرمود: «إِنَّ النّاسَ وَرائي، وَقَدِ اسْتَسْفَروني بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُمْ، وَ وَاللهِ ما أَدْرِي ما أَقُولُ لَكَ! مَا أَعْرِفُ شَيْئاً تَجْهَلُهُ» «مردم پشت سر من هستند مرا میان تو و خود سفیر و نماینده کرده‌اند، به خدا قسم نمی‌دانم به تو چه بگویم نمی‌دانم چیزی را که تو ندانی.» (شرح‌های خطبه: )


بیست و پنج از واژه سفر در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۵۳۵.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۳، ص۳۳۲.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ج۱، ص۴۱۲.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۴۶، حکمت ۲۷۱.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۲۱، حکمت ۲۸۰.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۵، حکمت ۲۸۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۰۹، حکمت ۲۸۰.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۵.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۵۵.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۳۳۷.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۳۶۹.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۱۷۱.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۰۰، حکمت ۱۱۷.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۷۹، حکمت ۱۲۲.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۴۹۰، حکمت ۱۲۲.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۶۳، حکمت ۱۲۲.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۸.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۱۹.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۱۸۶.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۱۱.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۴۱، خطبه ۱۰۷.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۲۰۷، خطبه ۱۰۶.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۱۵۶، خطبه ۱۰۸.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۲۹، خطبه ۱۰۸.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۳.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۶.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۲۶.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۹۳.    
۳۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۸۷.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۵۹، خطبه ۱۶۴.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۸۴، خطبه ۱۵۹.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۳۴، خطبه ۱۶۴.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵۹، خطبه ۱۶۴.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۱.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۲.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۳۳۵.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳۲.    
۳۹. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۶۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «سفر»، ج۱، ص۵۴۵.    






جعبه ابزار