• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سَبْح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: سَبْح (لغات‌قرآن)، شنا.


سَبْح (به فتح سین و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنای شنا کردن است اعم از این که در آب باشد یا هوا.



سَبْح به معنای شنا است. اعمّ از آنكه در آب‌ باشد يا در هوا.
ايضا راغب سرعت را در آن قيد كرده است‌.
ناگفته نماند: راغب و اقرب تصريح دارند كه معناى اوّلى سبح همان حركت سريع در آب و هواست به سرعت كار و سير اسب و غيره به طور استعاره اطلاق می‌شود.


به مواردی از سَبْح که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - السَّابِحاتِ‌ سَبْحاً (آیه ۳ سوره نازعات)

(وَ السَّابِحاتِ‌ سَبْحاً)
«قسم به شناگران كه به طرز مخصوصى شنا می‌كنند.»
ظاهرا مراد ابرها است كه در هوا راه می‌روند.


۲.۲ - يَسْبَحُونَ‌ (آیه۳۳ سوره انبیاء)

(وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ‌ يَسْبَحُونَ‌)
(او كسى است كه شب و روز و خورشید و ماه را آفريد؛ در حالى كه هر يک در مدارى شناورند.)

۲.۳ - يَسْبَحُونَ‌ (آیه ۴۰ سوره یس)

(لَا الشَّمْسُ يَنْبَغِي لَها أَنْ تُدْرِكَ الْقَمَرَ وَ لَا اللَّيْلُ سابِقُ النَّهارِ وَ كُلٌّ فِي فَلَكٍ‌ يَسْبَحُونَ‌)
(نه خورشيد راسزاست كه به ماه رسد، و نه شب بر روز پيشى مى‌گيرد؛ و هر يک در مسير خود شناورند.)
«كُلٌّ» در دو آيه شايد راجع به تمام اجرام آسمانی باشد ولى ظاهرش آن است كه مراد خورشيد و ماه و شب و روز است كه همه در مدارى شنا می‌كنند و راه می‌روند آفتاب و ماه در مدار خود و شب و روز كه همان نور و ظلمت‌ هستند در اطراف زمین پيوسته در حركت‌اند و شنا ميكنند. رجوع شود به «شمس» و «قمر».


۲.۴ - سَبْحاً (آیه ۷ سوره مزمّل)

(إِنَّ لَكَ فِي النَّهارِ سَبْحاً طَوِيلًا)
(زيرا تو در روز تلاش مستمر و طولانى خواهى داشت.)
طبرسی در ذيل اين آيه سبح را تقلّب و تلاش معنى كرده و گويد: به شناگر سابح گويند كه در آب تلاش می‌كند.
کشاف نيز تصرّف و تلاش گفته است.
به نظر می‌آيد مراد از آيه همان تلاش و كوشش باشد آيات ما قبل درباره عبادت شب است يعنى شب را مخصوص عبادت خدا كن كه در روز تلاش بسيار خواهى داشت فراغت خاطر و عبادت عالى در شب ميسّرتر است.
یحیی بن یعمر و ضحاک سبح را با خاء خوانده‌اند و آن به معنى توسعه است يعنى در روز براى كارها وسعت بيشترى دارى شب را مخصوص خدا كن.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۳، ص۲۱۱.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۷۰.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۹۲.    
۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۲، ص۶۱۱.    
۸. نازعات/سوره۷۹، آیه۳.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۹۲.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۷۹.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۶۷.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۵۲.    
۱۳. انبیاء/سوره۲۱، آیه۳۳.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۲۴.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۹۴.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۸۰.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۱۹.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۷۴.    
۱۹. یس/سوره۳۶، آیه۴۰.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۲.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۳۴.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۹۰.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۰۷.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۶۴.    
۲۵. مزمّل/سوره۷۳، آیه۷.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۷۴.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۰۰.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۶۳.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۲.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۰.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۵۶۷.    
۳۲. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج۴، ص۶۳۹.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱۰، ص۵۶۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سبح»، ج۳، ص۲۱۱.    






جعبه ابزار