سوره مائده

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

این سوره ، پنجمین سوره قرآن است دارای ۱۲۰ آیه است . از سوره های مدنی است و گفته اند پس از سوره فتح نازل شده است ، و طبق روايتى تمام اين سوره در حجة الوداع و بين مکه و مدینه نازل شده است .

---

محتواى این سوره، یک سلسله از معارف و عقائد اسلامى و یک سلسله از احکام و وظائف دینى است.
در قسمت اول، به مسأله ولایت و رهبرى بعد از پیامبر(صلى الله علیه وآله) و مسأله تثلیث مسیحیان و قسمت هائى از مسائل مربوط به قیامت، رستاخیز و بازخواست از انبیا در مورد امت هایشان اشاره شده است.
در قسمت دوم، مسأله وفاى به پیمان ها، عدالت اجتماعی، شهادت به عدل و تحریم قتل نفس (و به تناسب آن داستان فرزندان آدم و قتل هابیل به وسیله قابیل) و همچنین توضیح قسمت هائى از غذاهای حلال و حرام و قسمتى از احکام وضو و تیمم آمده است.

۱.۱ - دیدگاه علامه طباطبایی(ره)

اگر در آیات اين سوره ، آیات اول و آخر و وسطش دقت كنيم و در مواعظ و داستانهائى كه اين سوره متضمن آنها است تدبر كنيم ، خواهيم دريافت كه غرض جامع از اين سوره دعوت به وفای به عهد ها، و پايدارى در پيمانها، و تهديد و تحذير شديد از شكستن آن و بى اعتنائى نكردن به امر آن است و اينكه عادت خدای تعالی به رحمت و آسان كردن تكليف بندگان و تخفيف دادن به كسى كه تقوا پيشه كند و ایمان آورد و باز از خدا بترسد و احسان كند جارى شده ، و نيز بر اين معنا جارى شده كه نسبت به كسى كه پيمان با امام خويش را بشكند، و گردن كشى و تجاوز آغاز نموده از بند عهد و پيمان در آيد، و طاعت امام را ترك گويد، و حدود و ميثاقهائى كه در دين گرفته شده بشكند، سخت گيرى كند.
و به همين جهت است كه مى بينى بسيارى از احکام حدود و قصاص ، و داستان مائده زمان عیسی (عليه السلام )، كه از خدا خواست مائده اى از آسمان براى او و يارانش بيايد، و داستان دو پسران آدم ، و اشاره به بسيارى از ظلمهاى بنی اسرائیل و پيمان شكنى هاى آنان در اين سوره آمده است ، و در آياتى بر مردم منت مى گذارد كه دينشان را كامل و نعمتشان را تمام كرد، و طيبات را برايشان حلال ، و خبائث را برايشان حرام كرد، و احکام و دستوراتى بر ايشان تشريع كرد كه مايه طهارت آنان است ، و در عين حال عسر و حرجى هم نمى آورد.
مناسب با زمان نزول اين سوره نيز تذكر اين مطالب بوده ، براى اينكه اهل حدیث و تاريخ اتفاق دارند بر اينكه سوره مائده آخرين سوره از سوره هاى مفصل قرآن است ، كه در اواخر ايام حيات رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) بر آن جناب نازل شده ، در روایات شیعه و سنی هم آمده كه در مائده ناسخ هست ولى منسوخ نيست ، چون بعد از مائده چيزى نازل نشد تا آن را نسخ كند، و مناسب با اين وضع همين بود كه در اين سوره به حفظ پيمانهائى كه خدای تعالی از بندگانش گرفته ، و خويشتن دارى در حفظ آنها سفارش كند.

---

فضیلت تلاوت سوره مائده عبارت است از :
۱ ـ «ابى بن کعب» از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نقل کرده: «هر کس سوره مائده را قرائت کند، به تعداد هر یهودی و نصرانی که در دنیا نفس مى کشد، ده حسنه به او عطا مى کند و ده سیئه از او محو مى نماید و ده درجه بر مقام او مى افزاید».
۲ ـ از علی(علیه السلام) نقل شده: «پیش از نزول سوره مائده، بعضى از آیات قرآن دیگرى را نسخ مى نمود... آخرین سوره اى که بر او نازل شده، سوره مائده بود که آیات ما قبل خود را نسخ کرد، ولى آیات خودش به هیچ وجه منسوخ نشد...
این سوره وقتى بر آن حضرت نازل شد که بر مرکب «شهباء» خود سوار بود... هنگامى که حالت وحی از او برطرف شد، سوره مائده را بر ما قرائت فرمود».
۳ ـ امام باقر(علیه السلام) فرموده: «کسى که هر روز پنجشنبه سوره مائده را قرائت کند، ایمانش به ظلم و شرک آلوده نخواهد شد».

---

نامگذارى آن به سوره مائده بخاطر اين است كه داستان نزول مائده براى یاران مسیح - در آیه ۱۱۴ - اين سوره ذكر شده است .

---