اعتکاف عبارت است از ماندن در مسجد به‌قصد اینکه با آن بندگی خدا نماید، و لازم نیست نیّت عبادت دیگری غیر از ماندن در مسجد به آن ضمیمه شود، اگرچه احوط (استحبابی) است.
و از شرایط اعتکاف آن است که «در یکی از مساجد چهارگانه، مسجدالحرام، مسجدالنبی (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، مسجد کوفه و مسجد بصره باشد و در غیر این مساجد محل اشکال است، پس در سایر مساجد جامع بنابر احتیاط (واجب) باید به‌قصد رجاء و احتمال مطلوبیّت آورده شود؛ اما در غیر مساجد جامع، مانند مسجد قبیله یا بازار جایز نیست.»
بنابر احتیاط واجب مسجد را به طلا نباید زینت نمایند و همچنین نباید صورت چیزهایی که مثل انسان و حیوان روح دارد در مسجد نقش کنند. و نقاشی چیزهایی که روح ندارد، مثل گل‌وبوته مکروه است.
با نظر به روایاتی که درباره فضیلت مسجد و عبادت در آن و رعایت آداب و... آمده است، در‌می‌یابیم که مسجد مکانی است که آدمی را به آخرت ترغیب کند و از دنیا و زینت‌های آن جدا کند و پرداختن به زینت ظاهری بیش از اندازه با این امر منافات دارد.
امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرماید: سه چیز نزد خداوند شکایت می‌کنند: مسجد خراب که نماز‌گزار ندارد، دانشمندی که در میان نادانان زندگی می‌کند (زیرا از علم او بهره نمی‌برند) و قرآنی که قرائت نمی‌شود و گردوغبار روی آن را گرفته است.
بنابراین آن‌چه که از منابع روایی فهمیده می‌شود، آبادی معنوی مساجد است و نه تزئین ظاهر آن. البته آن‌گونه هم مخروبه نباشد که با شأن و جایگاه مسجد سازگاری نداشته باشد.
