زُبَيْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زُبَيْر (به ضم زاء و فتح باء و سکون یاء) از
واژگان نهج البلاغه،
صحابی و عمه‌زاده
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود.
وی در
جنگ جمل توسط
ابن جرموز کشته شد.
نام زبیر چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
زُبَيْر پسر
عوّام،
صحابی مشهور است.
او عمّه‌زاده رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، زیرا که از
صفیّه دختر
عبد المطلب به دنیا آمد، او در جنگ جمل نادم شد و از
بصره بیرون رفت، ابن جرموز او را در راه کشت و شمشیرش را محضر
امام علی (علیه‌السّلام) آورد، حضرت با دیدن شمشیر فرمود: «
«سیف طالما جلی الکرب عن وجه رسول اللّه»، این شمشیری است که بسیار وقت غصّه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را بر طرف کرده است»
و بعد فرموده: «
«قاتل ابن صفیّة فی النار»، قاتل پسر صفیّه در آتش است.»
بعضی از مواردی که در نهج‌البلاغه استفاده شده به شرح ذیل است:
امام علی (علیه‌السّلام) درباره عبداللّه بن زبیر که از اشقیا و از دشمنان آن حضرت بود فرمود:
«ما زالَ الزُّبَيْرُ رَجُلاً مِنّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَتّى نَشَأ ابْنُهُ الْمَشْؤومُ عَبْدُ اللهِ» «زبیر پیوسته مردی از ما
اهل بیت (علیهم‌السّلام) بود تا پسر شومش عبداللّه بزرگ شد و پدرش را از ما جدا کرد.»
به
معاویه می‌نویسد:
«وَ ذَكَرْتَ أَنّي قَتَلْتُ طَلْحَةَ وَ الزُّبَيْرَ، وَ شَرَّدْتُ بِعائِشَةَ، وَ نَزَلْتُ بَيْنَ الْمِصْرَيْنِ! وَ ذلِكَ أَمْرٌ غِبْتَ عَنْهُ» «نوشته‌ای که من
طلحه و زبیر را کشتم و
عایشه را راندم و در میان
کوفه و بصره نازل شدم، این کاری است که تو در آن نبوده‌ای...»
در
نامه اول، به اهل کوفه می‌نویسد:
«وَ كانَ طَلْحَةُ وَ الزُّبَيْرُ أَهْوَنُ سَيْرِهِما فيهِ الْوَجيِفُ، وَ أَرْفَقُ حِدائِهِما الْعَنيفُ» «طلحه و زبیر آسان‌ترین راه رفتنشان درباره (قتل
عثمان) سریع و آرام‌ترین آوازشان شدید بود.»
در
خطبه ۳۱، به
عبداللّه بن عباس می‌گوید:
«وَ لكِنِ القَ الزُّبَيْرَ، فإِنَّهُ أَليَنُ عَريكَةً» (بلكه با «زبير» ارتباط بگير كه نرم‌تر است.)
که در «حجاز» گذشت.
نام زبیر چهار بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زبیر»، ج۱، ص۴۹۰.
