زنان بنی اسرائیل (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
استثمار و بهره کشی از
زنان بنی اسرائیل ، قتل پسران و زنده نگه داشتن زنان بنی اسرائیل و زنده نگاه داشتن زنان بنی اسرائیل پس از کشتار فرزندان آنان از سوی فرعونیان، آزمایشی بزرگ برای
بنی اسرائیل بوده است.
قرآن کریم در مورد استثمار و بهره کشی فرعونیان، از زنان بنی اسرائیل می فرماید: «واذ نجینـکم من ءال فرعون... ویستحیون نساءکم...» و (نیز به خاطر بیاورید) آنزمان که شما را از چنگال فرعونیان رهائی بخشیدیم ... زنان شما را (برای کنیزی) زنده نگه می‌داشتند... . (زنده نگه داشتن زنان بنی اسرائیل برای بهره کشی از آنان بوده است.
)
قرآن در این آیه به یکی دیگر از
نعمتهای بزرگی که به قوم بنی اسرائیل ارزانی داشته اشاره می‌کند و آن
نعمت آزادی از چنگال ستمکاران است که از بزرگترین
نعمتهای خدا است. به آنها یادآور می‌شود که : بخاطر بیاورید زمانی را که شما را از دست فرعونیان
نجات بخشیدیم، همانها که دائما شما را به شدیدترین وجهی آزار می‌دادند، پسرانتان را سر می‌بریدند، و زنان شما را برای کنیزی و خدمت، زنده نگه می‌داشتند، و در این ماجرا آزمایش سختی از سوی پروردگارتان برای شما بود.
قرآن مخصوصا برای مجسم ساختن
عذاب فرعونیان نسبت به بنی اسرائیل تعبیر به یسومون کرده (یسومون
فعل مضارع از ماده سوم است که در اصل به معنی دنبال چیزی رفتن می‌باشد و از آنجا که فعل مضارع معمولا معنی دوام و
استمرار را می‌بخشد، در می‌یابیم که بنی اسرائیل به طور مداوم تحت شکنجه فرعونیان بوده‌اند).
با چشم خود می‌دیدند که پسران بیگناهشان را سر می‌برند، و از سوی دیگر دخترانشان را به کنیزی می‌بردند، و از این گذشته خودشان نیز دائما تحت
شکنجه بودند، بردگان و خدمتگزاران و کارگران قبطیان و دار و دسته فرعون محسوب می‌شدند.
مهم این است که
قرآن، این جریان را یک
آزمایش سخت و عظیم، برای بنی اسرائیل می‌شمرد (یکی از معانی
بلاء آزمایش است) و به راستی تحمل اینهمه ناملایمات، آزمایش سختی بوده است. این
احتمال نیز وجود دارد که بلاء در اینجا به معنی مجازات باشد، زیرا بنی اسرائیل پیش از آن، قدرت و
نعمت فراوان داشتند، و کفران کردند، و خدا آنها را مجازات کرد. احتمال سومی در تفسیر این جمله نیز از سوی بعضی از مفسران ذکر شده است که بلاء به معنی
نعمت باشد، یعنی
نجات از چنگال فرعونیان
نعمتی بزرگ برای شما بود. به هر حال روز
نجات بنی اسرائیل از چنگال فرعونیان یک روز مهم تاریخی بود که
قرآن کرارا روی آن تکیه کرده است.
قرآن زنده گذاردن دختران و سر بریدن پسران
بنی اسرائیل را عذاب می‌خواند، و آزادی از این شکنجه را
نعمت خویش می‌شمارد. گویا می‌خواهد هشدار دهد که انسانها بایست سعی کنند آزادی صحیح خویش را بهر قیمت که هست بدست آورند و حفظ نمایند. ولی دنیای امروز با گذشته این فرق را دارد که در آن زمان فرعون با
استبداد مخصوص خود پسران و مردان را از جمعیت مخالفش می‌گرفت، و دختران آنها را آزاد می‌گذارد، ولی در دنیای امروز تحت عناوین دیگری روح مردانگی در افراد کشته می‌شود و دختران به
اسارت شهوات افراد آلوده در می‌آیند.
اما چرا فرعون تصمیم به
قتل پسران بنی اسرائیل و زنده گذاردن دختران آنها گرفت؟ بعضی از مفسران منشاء این
جنایت را خوابی می‌دانند که فرعون دید پاسخ صحیحتر آن را در ذیل آیه ۴ سوره قصص خواهید خواند، و خواهید دانست که سبب کشتار فرزندان بنی اسرائیل تنها آن خواب نبوده است بلکه وحشت فرعونیان از نیرومند شدن بنی اسرائیل و به دست گرفتن
حکومت ، به این موضوع کمک کرده است.
«وقال الملا من قوم فرعون اتذر موسی وقومه لیفسدوا فی الارض ویذرک وءالهتک قال سنقتل ابنآءهم ونستحی نسآءهم...»
اشراف قوم فرعون (به او) گفتند: آیا موسی و قومش را رها میکنی که در
زمین فساد کنند و تو و خدایانت را رها سازند، گفت به زودی پسرانشان را میکشیم و دخترانشان را زنده نگه میداریم (تا خدمت ما کنند) ... .
«واذ انجینـکم من ءال فرعون... ویستحیون نسآءکم...» بخاطر بیاورید زمانی را که از (چنگال) کسان فرعون
نجاتتان بخشیدیم... زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند ... .
«واذ قال موسی لقومه اذکروا
نعمة الله علیکم اذ انجـیکم من ءال فرعون... ویستحیون نسآءکم...» و بخاطر بیاور هنگامی را که
موسی به قومش گفت
نعمت خدا را بر خود به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از (چنگال) آل فرعون رهائی بخشید، ... و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند،... .
«ان فرعون علا فی الارض وجعل اهلها شیعا... ویستحی نساءهم...» فرعون برتریجوئی در زمین کرد و
اهل آنرا به گروههای مختلفی تقسیم نمود... زنان آنها را (برای کنیزی) زنده نگه می‌داشت... .
علو در زمین
کنایه از ستمگری و بلند پروازی است. و کلمه شیع جمع
شیعه و به معنای فرقه است، در
مجمع البیان گفته : کلمه شیع به معنای فرقه‌ها است، و هر فرقه یک شیعه است، و اگر شیعه نامیدند، بدین جهت است که بعضی بعض دیگر را پیروی می‌کنند. و گویا مراد از اینکه فرمود: فرعون اهل زمین را شیعه شیعه کرد ، این باشد که اهل زمین را- که گویا منظور از آنان اهل
مصر باشد، و الف و لام در الارض برای
عهد بوده باشد - از راه القای
اختلاف و تفرقه افکنی دسته دسته کرد، تا کلمه آنان متفق نشود، و یک دل و یک جهت نباشند، تا نتوانند بر او بشورند، و علیه او
قیام نموده وامور را بر او دگرگون سازند، آن طور که عادت همه ملوک است، که چون می‌خواهند قدرت خود را گسترش داده و
سلطنت خود را تقویت کنند، این نقشه را به کار می‌برند. و کلمه یستحیی از
استحیاء است، که به معنای زنده نگاه داشتن است.
و حاصل معنای آیه این است که : فرعون در زمین
علو کرد، و با گستردن دامنه سلطنت خود بر مردم، و
انفاذ قدرت خویش در آنان بر مردم تفوق جست، و از راه تفرقه افکنی در میان آنان، مردم را دسته دسته کرد، تا یک دل و یک جهت نشوند، و نیروی دسته جمعی آنان ضعیف گشته، نتوانند در مقابل قدرت او مقاومت کنند، و از نفوذ
اراده او جلوگیری نمایند.
و منظور از یک طایفه در جمله «یستضعف طائفة منهم» بنی اسرائیل است، و بنی اسرائیل فرزندان
یعقوب علیه‌السلام می‌باشند که از زمان
یوسف علیه‌السلام که پدر و برادران خود را به مصر خواند، و در آنجا منزل داد، در مصر ماندند، و پس از سالها زاد و ولد عده شان به هزاران نفر رسید و فرعون معاصر موسی علیه‌السلام با بنی اسرائیل معامله بردگان را می‌کرد، و در تضعیف آنان بسیار می‌کوشید، و این کار را تا بدانجا ادامه داد که دستور داد هر چه فرزند پسر برای این دودمان به دنیا می‌آید سر ببرند، و دختران آنان را باقی بگذارند، که معلوم است سرانجام این نقشه شوم چه بود، او می‌خواست به کلی مردان بنی اسرائیل را نابود کند، که در نتیجه نسل آنان به کلی منقرض می‌شد.
علت اینکه فرعون چنین نقشه‌ای را طرح کرد، این بود که وی جزو مفسدین در زمین بود، برای اینکه
خلقت عمومی که انسانها را
ایجاد کرده بود و می‌کند در میان تیره‌ای با تیره‌ای دیگر در بسط وجود فرق نگذاشته، و تمامی قبایل و دودمانها را به طور مساوی از هستی بهره داده، آنگاه همه را به جهازی که به سوی حیات اجتماعی با تمتع از امتعه حیات زمین،
هدایت کند، مجهز ساخته تا هر یک به قدر ارزش وجودی و وزن اجتماعی خود بهره مند شود.
این همان اصلاحی است که صنع ایجاد از آن خبر می‌دهد، و تجاوز از این
سنت و آزاد ساختن قومی و برده کردن قومی دیگر، و بهره مندی قومی از چیزهایی که
استحقاق آن را ندارند، و محروم کردن قومی دیگر از آنچه استحقاق آن را دارند،
افساد در زمین است، که انسانیت را به سوی هلاکت و نابودی می‌کشاند. و در این آیه آن جو و محیطی که موسی علیه‌السلام در آن متولد شد، تصویر شده، که تمامی آن اسباب و شرایطی که بنی اسرائیل را محکوم به فنا می‌کرد بر او نیز
احاطه داشت، و خدا او را از میان همه آن اسباب سالم بیرون آورد.
«الی فرعون وهـمـن وقـرون... • فلما جاءهم بالحق من عندنا قالوا اقتلوا ابناء الذین ءامنوا معه واستحیوا نساءهم...» به سوی فرعون و
هامان و قارون... • هنگامی که حق از سوی ما برای آنها آمد گفتند: پسران کسانی را که با موسی
ایمان آورده‌اند به قتل برسانید، و زنانشان را (برای اسارت و
خدمت ) زنده بگذارید... .
زنده نگاه داشتن زنان بنی اسرائیل پس از کشتار فرزندان آنان از سوی فرعونیان، آزمایشی بزرگ برای بنی اسرائیل بوده است: «واذ نجینـکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب یذبحون ابناءکم ویستحیون نساءکم وفی ذلکم بلاء من ربکم عظیم» و (نیز به خاطر بیاورید) آنزمان که شما را از چنگال فرعونیان رهائی بخشیدیم که همواره شما را به شدیدترین وجهی آزار می‌دادند: پسران شما را سر می‌بریدند و زنان شما را (برای کنیزی) زنده نگه می‌داشتند و در این، آزمایش سختی از طرف
پروردگار برای شما بود.
«واذ انجینـکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب یقتلون ابنآءکم ویستحیون نسآءکم وفی ذلکم بلآء من ربکم عظیم» بخاطر بیاورید زمانی را که از (چنگال) کسان فرعون
نجاتتان بخشیدیم آنها که مرتبا شما را شکنجه می‌دادند، پسرانتان را میکشتند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند و در این آزمایش بزرگی از ناحیه خدا برای شما بود.
«واذ قال موسی لقومه اذکروا
نعمة الله علیکم اذ انجـیکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب ویذبحون ابنآءکم ویستحیون نسآءکم وفی ذلکم بلاء من ربکم عظیم» و بخاطر بیاور هنگامی را که موسی به قومش گفت
نعمت خدا را بر خود به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از (چنگال) آل فرعون رهائی بخشید، همانها که شما را به بدترین وجهی عذاب می‌کردند و پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند، و در این، آزمایش بزرگی از طرف پروردگارتان بود.
قتل پسران و زنده نگه داشتن زنان بنی اسرائیل، شکنجه سخت فرعونیان به آنان بود: «واذ نجینـکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب یذبحون ابناءکم ویستحیون نساءکم...» و (نیز به خاطر بیاورید) آنزمان که شما را از چنگال فرعونیان رهائی بخشیدیم که همواره شما را به شدیدترین وجهی آزار می‌دادند: پسران شما را سر می‌بریدند و زنان شما را (برای کنیزی) زنده نگه می‌داشتند... .( زنده گذاشتن زنان، عذابی برای بنی اسرائیل به شمار می‌رود که از جمله آنان، خود زنان‌اند و آوردن «یذبحون ابناءکم و یستحیون نساءکم» پس از «یسومونکم»، می‌تواند جمله تفسیری برای آن باشد، در این صورت، این دو مورد، شرح شکنجه‌های فرعون است.)
«واذ انجینـکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب یقتلون ابنآءکم ویستحیون نسآءکم...» بخاطر بیاورید زمانی را که از (چنگال) کسان فرعون
نجاتتان بخشیدیم آنها که مرتبا شما را شکنجه می‌دادند، پسرانتان را میکشتند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند... .
«واذ قال موسی لقومه اذکروا
نعمة الله علیکم اذ انجـیکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب ویذبحون ابنآءکم ویستحیون نسآءکم...» و بخاطر بیاور هنگامی را که موسی به قومش گفت
نعمت خدا را بر خود به یاد داشته باشید، زمانی که شما را از (چنگال) آل فرعون رهائی بخشید، همانها که شما را به بدترین وجهی عذاب می‌کردند و پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را (برای خدمتکاری) زنده می‌گذاشتند... .
«ولقد ارسلنا موسی بـایـتنا وسلطـن مبین• الی فرعون وهـمـن وقـرون فقالوا سـحر کذاب• فلما جاءهم بالحق من عندنا قالوا اقتلوا ابناء الذین ءامنوا معه واستحیوا نساءهم وما کید الکـفرین الا فی ضلـل» ما موسی را با آیات خود و دلیل روشن فرستادیم• به سوی فرعون و هامان و قارون، ولی آنها گفتند او
ساحر بسیار دروغگوی است• هنگامی که حق از سوی ما برای آنها آمد گفتند: پسران کسانی را که با موسی ایمان آورده‌اند به قتل برسانید، و زنانشان را (برای اسارت و خدمت) زنده بگذارید، اما نقشه کافران جزء در گمراهی نیست (و نقش بر آب می‌شود).
استثمار و بهره کشی از زنان بنی اسرائیل، فرمان فرعون، هامان و
قارون بوده است: «ولقد ارسلنا موسی بـایـتنا وسلطـن مبین• الی فرعون وهـمـن وقـرون... • فلما جاءهم بالحق من عندنا قالوا اقتلوا ابناء الذین ءامنوا معه واستحیوا نساءهم...» ما موسی را با آیات خود و دلیل روشن فرستادیم• به سوی فرعون و هامان و قارون...• هنگامی که حق از سوی ما برای آنها آمد گفتند: پسران کسانی را که با موسی ایمان آورده‌اند به قتل برسانید، و زنانشان را (برای اسارت و خدمت) زنده بگذارید، اما
نقشه کافران جزء در گمراهی نیست (و نقش بر آب می‌شود).
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۳۹۶، برگرفته از مقاله «زنان بنی اسرائیل».
