زبیر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زُبَيْر (به ضم زاء و فتح باء و سکون یاء) از
واژگان نهج البلاغه،
صحابی و عمه‌زاده
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود. وی در
جنگ جمل توسط
ابن جرموز کشته شد. نام زبیر چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
زُبَيْر پسر
عوّام،
صحابی مشهور است و او عمّه‌زاده رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود، زیرا که از
صفیّه دختر
عبد المطلب به دنیا آمد، او در جنگ جمل نادم شد و از
بصره بیرون رفت، ابن جرموز او را در راه کشت و شمشیرش را محضر
علی (علیه‌السّلام) آورد، حضرت با دیدن شمشیر فرمود: «
«سیف طالما جلی الکرب عن وجه رسول اللّه»؛ این شمشیری است که بسیار وقت غصّه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) را بر طرف کرده است»،
و بعد فرموده: «
«قاتل ابن صفیّة فی النار»؛ قاتل پسر صفیّه در آتش است.»
به هر حال نام زبیر چهار بار در «نهج» آمده است. یکدفعه درباره
عبداللّه بن زبیر که از اشقیا و از دشمنان آن حضرت بود فرمود:
«مَا زَالَ الزُّبَيْرُ رَجُلاً مِنَّا أَهْلَ الْبَيْتِ حَتَّى نَشَأَ ابْنُهُ الْمَشْؤُومُ عَبْدُ اللهِ» ، «زبیر پیوسته مردی از ما
اهل بیت (علیهم‌السّلام) بود تا پسر شومش عبداللّه بزرگ شد و پدرش را از ما جدا کرد.»
(شرح‌های حکمت:
)
به
معاویه می‌نویسد:
«وَذَكَرْتَ أَنِّي قَتَلْتُ طَلْحَةَ وَالزُّبَيْرَ، وَشَرَّدْتُ بِعَائِشَةَ وَنَزَلْتُ بَيْنَ الْمِصْرَيْنِ! وَذلِكَ أَمْرٌ غِبْتَ عَنْهُ» ، «نوشته‌ای که من
طلحه و زبیر را کشتم و
عایشه را راندم و در میان
کوفه و بصره نازل شدم، این کاری است که تو در آن نبوده‌ای...»
(شرح‌های نامه:
)
در
نامه اول، به اهل کوفه می‌نویسد:
«وَكَانَ طَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ أَهْوَنُ سَيْرِهِمَا فِيهِ الْوَجيِفُ وَأَرْفَقُ حِدَائِهِمَا الْعَنِيفُ» «طلحه و زبیر آسان‌ترین راه رفتنشان درباره (قتل
عثمان) سریع و آرام‌ترین آوازشان شدید بود.»
(شرح‌های نامه:
)
در
خطبه ۳۱، به
عبداللّه بن عباس می‌گوید:
«وَلكِنِ القَ الزُّبَيْرَ فَإِنَّهُ أَليَنُ عَرِيكَةً» (بلكه با «زبير» ارتباط بگير كه نرم‌تر است.)
(شرح‌های خطبه:
) که در «حجاز» گذشت.
نام زبیر چهار بار در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زبیر»، ج۱، ص۴۹۰.
