روق (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَوْقَ (به فتح راء و سکون واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای صاف شدن است. از مشتقات این ماده
تَرْویق و
رائقه و
مروقه می‌باشد. این ماده هفت مرتبه در
نهج البلاغه آمده است.
رَوْقَ معانى زيادى، از جمله صاف شدن دارد. گويند: «راق الشراب روقا: صفا» و از جمله به تعجب واداشتن، «راق الشى‌ء فلانا اعجبه»
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره آنان كه با خلافت آن حضرت موافقت نكردند، امثال
ناکثین و
مارقین و
قاسطین فرموده‌اند:
««وَلكِنَّهُمْ حَلِيَتَ الدُّنْيَا في أَعْيُنِهمْ، وَرَاقَهُمْ زِبْرِجُهَا»» «ليكن
دنیا در نظرشان مزيّن گرديد، و زيور آن به اعجاب‌شان واداشت.»
(شرح‌های خطبه:
)
تَرْويق به معنای صاف كردن، پاکیزه کردن است. امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده:
««أَيُّهَا النَّاسُ، اسْتَصْبِحُوا مِنْ شُعْلَةِ مِصْبَاح وَاعِظ مُتَّعِظ، وَامْتَاحُوا مِنْ صَفْوِ عَيْن قَدْ رُوِّقَتْ مِنَ الْكَدَرِ»» «مردم، كسب نور كنيد از شعله چراغى كه موعظه كننده و موعظه‌پذير است و آب‌بردارى كنيد از زلال چشمه‌ای كه از آلودگى صاف شده است»
(شرح‌های خطبه:
) ظاهرا منظور خود آن حضرت است.
رائقه به معنای اعجاب‌آوراست.
««إذَا كَانَ في رَجُل خَلَّةٌ رَائِعَةٌ فَانْتَظِرْ أَخَوَاتِهَا»» يعنى «اگر د مردى اخلاق تعجّب آوردى بود منتظر نظائر آن باشيد.»
(شرح‌های حکمت:
) به عبارت ديگر اگر صفت خوبى داشته باشد، آن حاكى از صفات خوب ديگر است و بالعكس.
مروقه به معنای شگفتی است.
««وَالْخُمُورِ الْمُرَوَّقَةِ»» يعنى «خمرهاى شگفت شده بهشتى.»
(شرح‌های خطبه:
)
از اين ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «روق»، ج۱، ص۴۸۲-۴۸۱.
