• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان از رسائل شهید ثانی است.


زین الدین علی بن احمد بن تقی شامی عاملی، معروف به شهید ثانی (م ۹۶۵ ق).
این کتاب شرح مزجی کتاب الطهارة و کتاب الصلاة تا آخر نماز مسافر از ارشاد الاذهان علامه حلی است. علاوه بر این کتاب، مؤلف دو حاشیۀ دیگر نیز بر ارشاد الاذهان نوشته است که یکی از آنها چاپ شده است.

در کنار آثار مشهور دیگر شهید ثانی مثل « الروضة البهیة » ( شرح لمعه )، « مسالک الافهام »، کتاب «روض الجنان» نیز از جایگاه والایی برخوردار است.
اگرچه مصنف قصد داشته که تمام ارشاد الاذهان را شرح بزند اما نتوانسته است. وی در پایان آن می‌نویسد: تم الجزء الاول من کتاب روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان و یتلوه فی الجزء الثانی ان شاء الله کتاب الزکوة. ولی موفق به این امر نشده است.
این کتاب از زمان تالیف مورد توجه فقهای عظام واقع شده و در کتاب‌هایی مثل « مجمع الفائدة » محقق اردبیلی (م ۹۹۳ ق)، « مدارک الاحکام » سید محمد عاملی (م ۱۰۰۹ ق)، « مشارق الشموس » محقق خوانساری (م ۱۰۹۸ ق)، « کشف اللثام » فاضل هندی (م ۱۱۳۷ ق)، « حدائق الناظرة » شیخ یوسف بحرانی (م ۱۱۸۶ ق)، « مفتاح الکرامة » سید محمد جواد عاملی (م ۱۲۲۶ ق).
« ریاض المسائل » سید علی طباطبایی (م ۱۲۳۱ ق)، « مستند الشیعة » ملا احمد نراقی (م ۱۲۴۵ ق)، « جواهر الکلام » شیخ محمد حسن نجفی (م ۱۲۲۶ ق)، « کتاب الصلاة » شیخ انصاری (م ۱۲۸۱ ق)، « مستمسک العروة الوثقی » سید محسن حکیم (م ۱۳۹۰ ق) و غیر آنها به آن استناد و نظریات آن بررسی شده است.

۲.۱ - تذکر

در بسیاری از کتب فقهی علاوه بر این کتاب به تفسیر شیخ ابو الفتوح حسین رازی که نام آن روض الجنان و روح الجنان فی تفسیر القرآن است استناد شده است که با نام الروض ذکر شده است که لازم است خواننده به این تشابه اسمی دقت نماید.
[۱] الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۴.    

در اعیان الشیعة راجع به این تفسیر می‌نویسد: مشهور متداول و فی الریاض هو من اجل الکتب و افیدها و انفعها. (اعیان الشیعة ۶/ ۱۲۵).

این کتاب در ۲۵ ذی القعده سال ۹۴۹ پایان یافته است.
[۲] الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    


در الذریعة
[۳] الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    
به چند نسخۀ خطی اشاره شده که عبارتند از:
نسخه‌ای به خط سید محمود شولستانی از شاگردان مؤلف متعلق به کتابخانه صدر که در زمان زندگانی مؤلف نوشته شده.
نسخه‌ای به خط سید حسین بن محمد حسینی از شاگردان شهید مربوط به سال ۹۵۸ متعلق به سید عبد الحسین حجة در کربلا .
در مقدمه‌ای بر فقه شیعه ص۱۸۴ به نسخه‌های خطی منتخب کتابخانه‌های آستان قدس رضوی ، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه نواب اشاره شده است.
در پایان نسخۀ خطی که در چاپ کتاب موجود از آن استفاده شده آمده که مربوط به سال ۱۳۰۳ ق است و نویسندۀ آن عبد الرسول است.

در الذریعة
[۴] الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    
به چاپ کتاب همراه با « منیة المری د» اشاره شده است. در « مقدمه‌ای بر فقه شیعه »
[۵] مقدمه‌ای بر فقه شیعه ، ص۱۰۶.
[۶] مقدمه‌ای بر فقه شیعه ، ص۱۸۴.
به چاپ‌های سال‌های ۱۳۰۳ و ۱۳۰۷ در تهران همراه با « مجمع الفائدة و البرهان » اشاره شده است.
قابل ذکر است کتاب مختصر و کوچک «استحباب التیاسر لاهل العراق» از محقق حلی در چند صفحه، در صفحۀ ۱۹۹ به بعد به کتاب منضم شده و همراه آن در سال ۱۳۰۷ چاپ شده است.

همان طور که گفته شد کتاب از کتاب‌های طهارت و صلاة تشکیل شده است.
کتاب الطهارة شامل اقسام طهارت ( وضوء ، غسل ، تیمم ) است.
کتاب الصلاة شامل اوقات نماز ، قبله ، مکان نمازگزار ، اذان و اقامه ، ماهیت نماز، نماز جمعه ، نماز عید فطر و قربان ، نماز خورشید گرفتگی ، نماز میت ، نمازهای نذری ، نوافل ، لواحق، شک و سهو ، نماز خوف و نماز مسافر است.

از مهم‌ترین ویژگی‌های کتاب استقراء تام و بررسی کامل نظریات فقهای بزرگ است که به بعضی از آنها اشاره می‌شود.
ابن ابی عقیل ، ابن جنید ، شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق) در الفقیه ، شیخ مفید (م ۴۱۳ ق) در المقنعة ، سید مرتضی (م ۴۳۶ ق) در الناصریة ، الانتصار ، ابو الصلاح (م ۴۴۷) در الکافی فی الفقه ، شیخ طوسی (م ۴۶۰۰ ق) در الخلاف ، المبسوط ، النهایة ، الجمل و العقود و سایر کتاب هایش، سلار (م ۴۴۸ ق) در المراسم ، ابن البراج (م ۴۸۱ ق) در روضة النفس و المهذب .
شیخ ابو علی فرزند شیخ طوسی در شرح النهایة ، قطب الدین راوندی (م ۵۷۳ ق) در شرح النهایة، ابن ادریس (م ۵۹۸ ق) در السرائر ، محقق حلی (م ۶۷۶ ق) در شرائع الاسلام ، مختصر النافع ، المعتبر ، المسائل المصریة ، علامه حلی (م ۷۲۶ ق) در مختلف الشیعة ، نهایة الاحکام ، منتهی المطلب ، تذکرة الفقهاء ، قواعد الاحکام .
البته گاهی از کتاب‌های علامه، با تعابیری همچون «فی غیر هذا الکتاب»، «فی اکثر کتبه»، «جمیع کتبه»، «کثیر من کتبه»، «فی کثیر من عباراته»، «فی بعض کتبه» و نظایر آنها مطالبی را نقل می‌نماید.
از شهید اول (م ۷۸۶ ق) از کتاب‌های الذکری ، الدروس الشرعیة ، غایة المراد فی شرح نکت الارشاد ، الالفیة ، النفلیة ، از ابن فهد حلی (م ۸۴۱ ق) از المهذب البارع ، الموجز الحاوی ، المحرر فی الفتوی ، از محقق کرکی (م ۹۴۰ ق) از جامع المقاصد و شرح الفیة مطلب نقل می‌کند.
قابل ذکر است در بین مستندات شهید ثانی ، بیش از همه به آثار شیخ طوسی و در آثار محقق اول نیز بیش از همه به المعتبر استناد شده است.

۱. ↑ الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۴.    
۲. ↑ الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    
۳. ↑ الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    
۴. ↑ الذریعة الی تصانیف الشیعة، شیخ آقا بزرک طهرانی، ج۱۱، ص۲۷۵.    
۵. ↑ مقدمه‌ای بر فقه شیعه ، ص۱۰۶.
۶. ↑ مقدمه‌ای بر فقه شیعه ، ص۱۸۴.


نرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور).


رده‌های این صفحه : آثار شهید ثانی | کتاب شناسی
جعبه ابزار