روز درختکاری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
![روز درختکاری]()
در
کشور ایران، روز ۱۵ اسفند نخستین روز هفته منابع طبیعی،
روز درختکاری است و ۱۵ تا ۲۲ اسفند ماه به عنوان هفته منابع طبیعی نام‌گذاری شده است. روز درختکاری یکی از روزهای سال است که در آن مردم تشویق به کاشتن نهال می‌شوند. این روز معمولاً در روزهای پایانی زمستان یا روزهای نخست بهار است. در این هفته، نهال انواع درختان، متناسب با شرایط جوی ایران توسط شهرداری بین مردم توزیع می‌شود و شیوه‌های کاشت
درخت به علاقه‌مندان آموزش داده می‌شود و مردم با حضور در پارک‌ها، جنگل‌ها و اقصی نقاط شهر اقدام به کاشت نهال‌های جوان می‌کنند.
تاریخ روز درختکاری در کشورهای دنیا با توجه به آب و هوای هر کشور متفاوت است و بیشتر سعی می‌کنند تا در موقعی از سال این کار را انجام دهند که درخت قابلیت رشد کردن را داشته باشد. در
آیات قرآن و
روایات وارده از
معصومین (علیهم‌السلام) درخت و گیاهان از نعمت‌های الهی شمرده شده و دارای ارزش والایی هستند و بر درختکاری بسیار سفارش شده و آن‌را یکی از عبادات شمرده‌اند.
روز درختکاری ابتدا در سال ۱۸۷۲ و در ایالت نبراسکای
آمریکا و در تاریخ ۱۰ آوریل (۲۱ فروردین)، توسط فردی به نام مورتن (J. Sterling Morton) برگزار شد و گفته می‌شود که در آن روز بیش از ۱ میلیون
درخت کاشته شده است اما بعد از مدتی این تاریخ به آخرین
جمعه ماه آوریل انتقال یافت.
امروزه بیشتر کشورهای دنیا روز درختکاری را محترم شمرده و در این روز به کاشتن درخت‌ها و نهال‌های متفاوت اقدام می‌کنند. البته تاریخ این روز با توجه به آب و هوای هر کشور متفاوت است و بیشتر سعی می‌کنند تا در موقعی از سال این کار را انجام دهند که درخت قابلیت رشد کردن را داشته باشد. برای مثال می‌توان به کشورهایی مانند
آلمان،
مصر،
پاکستان،
مکزیک اشاره کرد که روز درختکاری به ترتیب در روزهای ۵ اردیبهشت، ۲۶ بهمن، ۲۷ مرداد و دومین پنجشنبه از ماه جولای است.
روز درختکاری در برخی کشورهای جهان:
روز درختکاری در
استرالیا برابر ۲۸ جولای هر سال است.
در
الجزایر روز درختکاری برابر ۲۷ اکتبر هر سال می‌باشد.
روز درختکاری در بلژیک برابر ۲۱ مارس هر سال است.
در
برزیل روز درختکاری برابر ۲۱ سپتامبر هر سال است.
روز درختکاری در
چین برابر ۱۲ مارس هر سال است.
در کاستاریکا روز درختکاری برابر ۱۵ ژوئن هر سال است.
روز درختکاری در مصر برابر ۱۵ ژانویه هر سال است.
در آلمان این روز برابر ۲۵ آوریل هر سال است.
روز درختکاری در
ژاپن برابر ۲۹ آوریل هر سال است.
در زمان‌های قدیم ایرانیان جشن‌های بزرگ و خاصی داشته‌اند، یکی از این جشن‌ها درختکاری بوده که هر سال در ۱۵ اسفند نیز مردم با حضور در باغ‌ها و جنگل‌ها اقدام به کاشت نهال‌های جوان می‌کردند.
این رسم تاکنون نسل به نسل در
ایران ادامه پیدا کرده است و ما هم‌اکنون هم روز درختکاری را با یکدیگر جشن می‌گیریم و درخت می‌کاریم، در واقع با این کار ایرانیان با هدیه دادن یک نهال به طبیعت پیشواز بهار و زیبایی با شکوهی می‌روند که در انتظارمان است.
منابع طبیعی، به مواد و منابعی گفته می‌شود که به طور طبیعی به وجود می‌آید و انسان در پیدایش آنها نقشی ندارد. منابع طبیعی از نظر حیاتی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
منابع طبیعی غیرقابل تجدید: منابع طبیعی غیرقابل تجدید پس از بهره‌برداری، مقدار آن کاهش می‌یابد و هیچ‌گاه به صورت اولیه برنمی‌گردد، مثل معادن و مخازن.
منابع طبیعی تجدید شونده: منابع طبیعی تجدید شونده در صورت مدیریت درست، پس از بهره‌برداری اصولی، قابلیت تجدید حیات دارند و به وضعیت اولیه برمی‌گردند، مانند جنگل‌ها و مراتع.
در تخریب منابع طبیعی دو عامل عمده نقش دارند:
طبیعت و انسان. آتش سوزی‌های طبیعی،
سیل و
زلزله، برخی از عوامل طبیعی است که از کنترل
بشر خارج است. انسان، به شیوه‌های گوناگون منابع طبیعی را تخریب می‌کند. یکی از این شیوه‌ها، بی‌احتیاطی جنگل‌نشینان و دامداران و آتش سوزی‌های جنگل‌ها و مراتع است.
درختکاری دارای ارزش و اهمیت بالایی در
اسلام دارد.
یکی از زیباترین و پرثمرترین نعمت‌های
پروردگار متعال، درخت است که بخش قابل توجهی از نیازهای انسان و سایر موجودات زنده را برآورده می‌سازد، تا حدی که انسان برای آن نوعی ارزش معنوی قائل است. درختکاری علاوه بر داشتن پشتوانه‌ای از علایق ملی و سنت تاریخی در ایران، با اعتقادات مذهبی مردم نیز پیوند دارد. کاشتن درخت امری است که اجر اخروی در پی دارد و از حرمت و قداست ویژه‌ای برخوردار است، تا حدی که کاشت درخت، نوعی عبادت فرض شده و حتی در این‌باره روایات معتبری از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و
ائمه معصومین (علیهم‌السّلام) نقل شده است.
قرآن کریم در
سوره انعام، آنجا که دلایل
توحید را بر می‌شمارد، درخت و گیاهان را نشانه‌ای برای
اهل ایمان ذکر می‌کند و می‌فرماید: «...فَأَخْرَجْنَا مِنْهُ خَضِرًا نُّخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُّتَرَاكِبًا وَمِنَ النَّخْلِ مِن طَلْعِهَا قِنْوَانٌ دَانِيَةٌ وَجَنَّاتٍ مِّنْ أَعْنَابٍ وَالزَّيْتُونَ وَالرُّمَّانَ مُشْتَبِهًا وَغَيْرَ مُتَشَابِهٍ انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
...و به وسیله آن (آب) گیاهان گوناگون رویاندیم و از آن ساقه‌ها و شاخه‌های سبز خارج ساختیم و از آنها دانه‌های متراکم و شکوفه
نخل خوشه‌هایی با رشته‌های باریک بیرون فرستادیم و باغ‌ها از انواع
انگور و
زیتون و
انار، ... به میوه آن و طرز رسیدنش بنگرید که در آن نشانه‌هایی برای افراد با ایمان است.»
در قرآن، آیات دیگری نیز به چشم می‌خورد که با اشاره به درختان و چگونگی رویش آنها، برای معرفت و پرستش پروردگار یکتا، نشانه‌هایی را ذکر کرده است.
درخت یکی از نعمت‌های الهی است و انسان وظیفه دارد در حفظ و توسعه آن بکوشد. هر درختی که در گوشه‌ای روییده و شاخ و برگ گسترده است، متعلق به همه مردم است و بخشی از ثروت ملی محسوب می‌شود. بنابراین، حراست از درختان و جلوگیری از نابودی آنها جزء وظایف شرعی و ملّی ماست و کوتاهی در این زمینه، ضایع کردن
نعمت است و
گناه محسوب می‌شود، زیرا درختان به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تجدید شونده طبیعی، نقش بسیار مهمّی در زندگی ما دارند.
امام صادق (علیه‌السّلام) در این‌باره می‌فرماید: «انسان به کاشتن درخت، آب دادن و مواظبت کردن از آن مکلّف شده است».
در روایتی از رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) آمده است: «هر کس درخت موز یا درخت سدری را سیراب کند، گویا مؤمن تشنه‌ای را سیراب کرده است». امام صادق (علیه‌السّلام) نیز درباره حفاظت از درختان فرمودند: «خداوند درخت را برای انسان آفرید. از این‌رو، او باید درخت را بکارد، آن‌را آبیاری کند و در حفظ آن کوشا باشد».
حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) با دست خویش و تلاش بسیار به ایجاد نخلستان می‌پرداخت. ایشان زندگی خود را با کشاورزی تامین می‌کرد و بخش عمده‌ای از درآمد نخلستان‌ها را در قالب
وقف در اختیار فقرا قرار می‌داد و یا در کارهای خیر دیگر استفاده می‌کرد. او از این راه توانست هزار
بنده را آزاد کند.
امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «مردی حضرت علی (علیه‌السّلام) را دید که روی کیسه‌ای پُر از هسته خرما نشسته است. عرض کرد: یااباالحسن، این چیست؟ فرمود: صد هزار درخت خرما، ان شاءالله». امام باقر (علیه‌السّلام) می‌فرماید: «علی (علیه‌السّلام) همه هسته‌ها را کاشت و حتی یک هسته را نیز باقی نگذاشت».
دیدن بیابان مرده‌ای که
خداوند متعال لباس سبز بر آن می‌پوشاند و همچنین مشاهده نشو و نما و زندگی درختان، برهانی برای اهل تفکر و صاحبان بصیرت است که به چگونگی
معاد و زنده شدن پس از
مرگ پی ببرند:
این بهار نو ز بعد برگ ریز هست برهان بر وجود رستخیز
یکی از
اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) از آن حضرت پرسید: «چگونه خداوند مُردگان را زنده می‌کند و نمونه آن در جهان حقیقت چیست»؟ حضرت فرمود: «آیا از سرزمینی عبور نکرده‌ای که خشک و مُرده باشد و سپس (بار دیگر) از آن جا عبور کنی، در حالی‌که از خرّمی به جنبش در آمده است»؟ عرض کرد: «بلی». حضرت فرمود: «این‌گونه خداوند مردگان را زنده می‌کند».
خشکیده و سپس سبز و خرم شدن درختان، یا به عبارتی دیگر مرگ و حیات دوباره آنها، خود نمودی از
معاد، و گواهی است بر اثبات فرموده خداوند که انسان را نیز همین‌گونه پس از مرگ، از خاک بیرون می‌آورد و بر این کار تواناست.
خداوند متعال در بسیاری از آیات قرآن، آنان را که در وقوع
قیامت و بر قدرت خدا بر برانگیختن مردگان شک دارند، به خلقت انسان و مرگ و زندگی درختان، به عنوان نمونه‌ای مسلّم از
معاد توجه داده است. در آیاتی چنین می‌خوانیم: «...وَتَرَى الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاء اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنبَتَتْ مِن كُلِّ زَوْجٍ بَهِيجٍ؛ ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّهُ يُحْيِي الْمَوْتَى وَأَنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ؛
و زمین را (در فصل
زمستان) خشک و مرده می‌بینی، اما هنگامی که
آب باران فرو می‌فرستیم، به حرکت درمی‌آید و می‌روید و از هر نوع گیاهان زیبا می‌رویاند. این به دلیل آن است که (بدانید) خداوند حق است و اوست که مردگان را زنده می‌کند و بر هر چیزی تواناست، و این‌که
رستاخیز آمدنی است و شکی در آن نیست و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند، زنده می‌کند».
خداوند سبحان در آیاتی از قرآن، درختان را یکی از نشانه‌های خود معرفی کردند. حضرت علی (علیه‌السّلام) نیز در این‌باره چنین می‌فرماید: «خداوند، پدیده‌ها را از هیچ آفرید. نمونه‌ای در آفرینش نداشت تا از آن استفاده کند، یا نقشه‌ای از آفریننده‌ای پیش از خود، که از آن در آفریدن موجودات بهره گیرد. نمونه‌های فراوان، از ملکوت قدرت خویش و شگفتی‌های آثار رحمت خود را به ما نشان داده که همه با زبان گویا به وجود پروردگار گواهی می‌دهند و بی‌اختیار، ما را به شناخت پروردگار می‌خوانند. در آنچه آفریده، آثار صنعت و نشانه‌های حکمت او پدیدار است که هر یک از پدیده‌ها، حجّت و برهانی بر وجود او به شمار می‌آید. گرچه برخی مخلوقات به ظاهر ساکت‌اند، ولی بر تدبیر خداوندی گویا، و نشانه‌های روشنی بر قدرت و حکمت او هستند».
درختان، نشانه‌هایی از قدرت پروردگارند. در خلقت درختان، مرگ و زندگی آنها و نیز هنگامی که از آنان
میوه پدید می‌آید، آثار قدرت و حقانیت خداوند بلندمرتبه نمایان است. وقتی درختان پس از فصل خزان و مرگ، به نفسِ باد بهار زنده می‌گردند، در واقع بخشی از قدرت و حکمت پروردگار توانا را در پیش روی همگان به نمایش می‌گذارند.
خداوند قادر، در آیه ۲۱
سوره زمر، ما را چنین مورد خطاب قرار می‌دهد: «آیا نمی‌بینی که خدا از
آسمان آب باران نازل گردانید و درون نهرها روان ساخت و نیز انواع گیاهان گوناگون بدان برویاند و باز (از سبزی و خرمی) رو به خزان آورد و نخست بنگری که زرد شود. آن‌گاه خداوند آنها (چوب و علف) خشک گرداند و صاحبان عقل، در آن متذکر (قدرت الهی) می‌شوند».
یکی از عواملی که در از بین رفتن درختان و تخریب جنگل‌ها مؤثر است، قطع درختان جنگلی به منظور امرار معاش از طریق فروش آنها می‌باشد. این کار در
فرهنگ اسلامی، بسیار نکوهش شده و قطع درختان، مخصوصا درختان میوه‌دار، بسیار نهی شده است. در کلامی از حضرت امام صادق (علیه‌السّلام) آمده است: «درختان میوه را قطع نکنید که خداوند بر سر شما
عذاب فرو می‌ریزد». و در جای دیگری حضرت می‌فرمایند: «قطع درخت خرما مکروه است».
پیامبر گرامی اسلام در اهمیت درختکاری می‌فرمایند:
اگر قیامت فرا رسد و در دست یکی از شما نهالی باشد، چنانچه بتواند برنخیزد تا آن نهال را بکارد، این کار را انجام دهد.
هیچ مردی نیست که درختی بنشاند، مگر این‌که خداوند به‌اندازه میوه‌ای که آن درخت می‌دهد، برایش اجر می‌نویسد.
هر که درختی بنشاند و در راه نگه‌داری و رسیدگی به آن صبر کند تا میوه دهد، در قبال هر میوه‌ای از آن، یک
صدقه نزد خدا برایش منظور می‌شود.
رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره ثواب درختکاری فرمودند: «هر که درختی را بکارد تا به ثمر برسد، خدا در عوض آن، درختی را در
بهشت به او اختصاص می‌دهد». نیز از آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که: «هر مسلمانی که بذری بیفشاند یا نهالی بنشاند و از حاصل آن بذر و نهال، پرنده یا انسانی بخورد، برای او صدقه محسوب می‌شود».
امام صادق (علیه‌السّلام) نیز در این‌باره فرمود: «ثواب شش چیز پس از مرگ مؤمن به وی می‌رسد: فرزندی که برای او آمرزش‌خواهی کند، قرآنی که از او بماند و قرائت شود، نهالی که بکارد، چاهی که حفر کند،
صدقه جاریه و نیز سنت پسندیده‌ای که پس از وی بدان عمل شود».
درختان علاوه بر تلطیف هوا و پالایش آن، موجب حفظ
محیط زیست، ایجاد فضایی سرسبز و زیبا برای گردش و تامین آب‌های زیر زمینی می‌شوند. درختان همچنین در ازدیاد آب رودخانه‌ها و چشمه سارها، حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آن و حاصل خیزی زمین‌های کشاورزی نقش به‌سزایی دارند. کاشت درختان در اطراف مزارع، دست‌رنج کشاورزان را از گزند باد در امان می‌دارد. همچنین با کاشت درخت، می‌توان از پیشروی بیابان‌ها و کویرها جلوگیری می‌کند. علاوه بر اینها، میوه بسیاری از درختان، خوردنی است و برگ برخی از آنها مصرف دارویی دارد.
چوب درختان نیز در تامین نیازهای اساسی صنایع چوب و فراورده‌های فرعی آن استفاده می‌شود. این همه، تنها برخی از فواید و استفاده‌های درخت ـ این نعمت بی‌کران الهی ـ است. پس باید درختان را قدر دانست و در حفظ و گسترش آنها کوشید.
از گیاهانْ فرآورده‌های دارویی، صنعتی، بهداشتی و آرایشی فراوانی به دست می‌آید.
گیاهان، مهم‌ترین و مؤثرترین تولید کنندگان غذا در خشکی هستند و لوازم معاش و روزی انسان و دیگر موجودات را تامین می‌کنند. در واقع، منابع حیوانی که ما از گوشت آنها استفاده می‌کنیم نیز از همین گیاهان تغذیه می‌کنند. بقایای شاخ و برگ درختان، مواد ارزشمندی به خاک می‌دهد و خاک را غنی می‌سازد. از سوی دیگر، درختان مانع فرسایش خاک شده و از برخی بلاهای طبیعی جلوگیری می‌کنند و وجود درختان و پوشش‌های گیاهی در اطراف شهرها و مزارع، آنها را از هجوم سیل و توفان حفظ می‌کند.
گیاهان در زندگی ما نقش فراوانی بر عهده دارند. از دیرباز، آدمی از گیاهان برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کرده است. برای مثال، سال‌ها از پوست درخت بید برای کاهش تب بیماران استفاده می‌کرده‌اند. انسان پس از شناخت ماده تب بر بید (سالیسین)، توانست از روی آن، آسپرین را بسازد که دارویی مسکّن و تب‌بر است.
برای درمان بیماری مالاریا نیز، از پوست درختی به نام «سین کونا» استفاده شده است. پوست درخت این گیاه، ماده‌ای به نام «کینُن» دارد که میکروب مالاریا را می‌کشد. البته، گیاهان دارویی فراوان‌اند و هر یک، در درمان بیماری معیّنی تاثیر دارد.
درختان، تصیفه کننده هوا هستند. آنها از آلودگی هوا می‌کاهند و آن‌را خنک، سالم و پاکیزه نگاه می‌دارند. تبادل مواد بین هوا و درخت، به وسیله برگ‌ها صورت می‌گیرد. برگ‌ها، دی اکسید کربن را می‌گیرند و به اکسیژن، که ماده‌ای حیاتی برای تنفس انسان است، تبدیل می‌کنند.
درختان و درختچه‌ها، به ویژه درختان پرشاخ و برگ، صدا را انعکاس می‌دهند. بنابراین، وقتی جلو منازل مسکونی و ساختمان‌ها درخت باشد، شاخ و برگ آنها، سر و صدای بیرون را منعکس کرده، مانع ورود آن به داخل منزل می‌شود. بدین‌ترتیب، با کاشتن درخت در اطراف منازل، بیمارستان‌ها و مناطق مسکونی، می‌توان از ورود سر و صداهای مختلف و فراوان محیط به ساختمان جلوگیری کرد و با کاهش و خنثی کردن سر و صداها، در محیطی آرام زندگی نمود.
خداوند متعال، در آیات بسیاری به درختان میوه‌دار اشاره کرده، ما را به استفاده از آنها دعوت نموده، و به شکرگزاری و تعقل و تدبر در آنها امر فرموده تا بر
معرفت و
ایمان ما به خداوند بزرگ افزوده گردد. برای مثال در
سوره انعام آیه ۹۹ می‌فرماید: «...انظُرُواْ إِلِى ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَيَنْعِهِ إِنَّ فِي ذَلِكُمْ لآيَاتٍ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ؛
...شما در آن باغ‌ها هنگامی که میوه آن پدید آید و برسد، به چشم تعقل بنگرید که در آن، آیات و نشانه‌های
قدرت خدا، برای اهل ایمان پدیدار است».
در میان درختان، درختان میوه‌دار از اهمیت بیشتری برخوردارند، چنان‌که مراقبت از آنها، بیشتر سفارش شده است. همچنین گفته شده که کاشتن درختان میوه‌دار، پاداش بیشتر و قطع کردن آنها، گناه بزرگتری را در پی دارد. از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده که فرمود: «قطع بی‌رویه درختان میوه‌دار، عذاب سخت الهی را در پی دارد».
خداوند، زمین را با باغ‌های زیبا و گل‌های گوناگون زینت داد و جلوه‌های زیبایی آفرید که هر بیننده‌ای را به شگفتی وامی‌دارد و به وجد می‌آورد. سپس ما را به سیر و سیاحت در میان این طبیعت زیبا و شگفت‌آور سفارش کرد و به سوی این پدیده‌های دینی که نشانه‌هایی از خالق هستی در خود دارند، فرا خواند. درختان، چشم‌اندازهای طبیعت هستند و انسان نیازمند این طبیعت زیباست. هرگاه، خسته و افسرده باشد، با دیدن باغ‌های پر از شکوفه و گل و شنیدن نغمه پرندگانی که بر شاخ و برگ این درختان زیبا نشسته‌اند، به وجد آمده، شادمان و مسرور می‌گردد و نیرو و نشاط خود را باز می‌یابد. سرسبزی و طراوت طبیعت، غبار ملال و افسردگی را از تن انسان می‌زداید و شادابی و نشاط را در وجود او پدیدار می‌کند.
بوستان‌ها، به سبب انبوه درختان سرسبز و با طراوت، محل تفریح و تفرج مردم در شهرها هستند. اهالی شهر، گاه خسته از این همه دود و غبار شهر و یک نواختی زندگی در آن، به لطف و سرسبزی درختان، به بوستان‌ها پناه می‌برند تا در هوای پاکیزه و لطیف آن، نفسی تازه کنند و در سبزینگی و طراوت آنها، شادی و نشاط خود را بازیابند.
اما متاسفانه برخی پس از استفاده از سخاوت این درختان زیبا، با سنگدلی، زخم‌هایی فراوان بر جان و دل آنها می‌زنند. روی تنه سبز و زنده آنها کنده‌کاری می‌کنند، یادگاری می‌نویسند و گاه صرف عادت یا بازی و تفریح، پوست از تنه آنها می‌کنند، شاخه‌هایشان را می‌شکنند و دست آخر هم، پس مانده‌های غذا و زباله‌های خود را به پای آنان می‌ریزند و رهایشان می‌کنند.
کشاورزی، درختکاری یا باغبانی، نوعی اشتغال درآمدزاست که رزقی پاک و
حلال از آن به دست می‌آید. همچنین، کارکردن در دل طبیعت، بسیار لذت‌بخش است. درختکاری و کشاورزی، افزون بر درآمدزا و خداپسندانه بودن، نوعی سرگرمی و کاری مفید و فرح‌بخش نیز به شمار می‌آید، چه در سطحی کلان و برای تامین نیاز
جامعه و روزی
خانواده، و چه تنها برای سرگرمی و تامین مصارف خانواده.
در روایتی از
حضرت علی (علیه‌السّلام) آمده است: «کسی که آب و خاک در اختیار دارد و در عین‌حال فقیر است، خداوند او را از رحمت خود دور سازد». امام صادق (علیه‌السّلام) نیز در این‌باره می‌فرماید: «کشاورزی و درختکاری کنید. به خدا قسم آدمی زاده هیچ عملی حلال‌تر و پاکیزه‌تر از آن انجام نمی‌دهد».
صنعتی شدن شهرها از یک سو و تخریب جنگل‌ها از سویی دیگر، آلودگی هوا را به شدت افزایش داده است. کارشناسان، مقدار فضای سبزی که اکسیژن مورد نیاز هر فرد را در طول یک سال تامین می‌کند، ۱۵۰ متر مربع تخمین زده‌اند، در حالی‌که این مقیاس برای هر ایرانی، بسیار کمتر از این میانگین است. بدین‌ترتیب و با توجه به محدودیت اراضی جنگلی و فضای سبز کشور، حراست شدید از جنگل‌های موجود، اجرای طرح‌های گسترده جنگل‌کاری و نیز احیای جنگل‌های مخروبه کشورمان، اهمیت بسیاری در حفظ سلامت مردم دارد.
تخریب جنگل‌های کشور ایران، در سال‌های اخیر، روند رو به رشدی داشته است، به گونه‌ای که مساحت جنگل‌های ایران نسبت به سال‌های گذشته، کاهش چشم‌گیری یافته است. کارشناسان تخمین زده‌اند که برای جبران این کاهش، سالانه باید میلیون‌ها نهال جنگلی در ایران کاشته شود. با ترویج درختکاری و حراست از جنگل‌ها و استفاده علمی از درختان و تکثیر گونه‌های آنها، نه تنها میزان منابع چوب جنگلی کاهش نمی‌یابد، بلکه بر شمار درختان نیز افزوده می‌شود. بنابراین، استفاده بی‌رویه و غیرعلمی از چوب درختان، هم موجب تخریب و از بین رفتن جنگل‌ها می‌شود و هم اقتصاد کشور را با رکود مواجه می‌سازد.
تخریب جنگل، سبب نابودی گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری می‌شود و زندگی انسان را نیز به طور جدّی تهدید می‌کند. متاسفانه در سال‌های اخیر، افزایش جمعیت، توسعه شهرها، افزایش تقاضای فرآورده‌های چوبی و...، سبب شده است که دخالت آدمی در حیات جنگل‌ها فزونی یابد و از منابع طبیعی، بیش از حد بهره‌برداری شود. بدین‌ترتیب، هر روزه جنگل‌های بسیاری از دست می‌رود و زندگی انسان به مخاطره می‌افتد. از سوی دیگر، آسیب‌هایی که به محیط زیست می‌رسد، به دست کسانی است که از ارزش و اهمیت درختان آگاهی کافی ندارند. بنابراین، برای حفظ منابع طبیعی، لازم است همه افراد را از سودمندی‌های بسیار درختان و دیگر منابع طبیعی آگاه کرده، زیان‌های جبران‌ناپذیر نابودی این منابع ارزشمند و حیاتی را به آنها گوشزد نمود.
با توجه به این‌که هر روز از دامنه جنگل‌های کشور کاسته می‌شود، برای پایان بخشیدن به روند تخریب جنگل‌ها و از بین رفتن درختان، روی آوردن به اجرای سیاست‌های کلان، در بخش منابع طبیعی، ضروری به نظر می‌رسد. ترویج فرهنگ و سنت حسنه درختکاری و جلوگیری از انهدام جنگل‌ها، نیازمند همت و تلاش مشترک دولت و مردم است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی، ضمن تاکید فراوان بر اهمیت کاشت درخت در هر مکانی که امکان آن وجود دارد، تصریح کرده‌اند: «اگر هر فرد ایرانی فقط یک نهال بکارد، میلیون‌ها درخت بر آنچه موجود است، افزوده خواهد شد».
برخی از مهم‌ترین دلایل تخریب جنگل‌ها عبارتند از:
تبدیل بی‌رویه جنگل‌ها به زمین‌های زراعی و نیز ایجاد فضای باز در جنگل‌ها برای کاشت علوفه، برداشت بیش از حد از چوب‌های جنگلی برای تهیه مصارف صنعتی و غیر صنعتی؛
گسترش مناطق مسکونی در نواحی جنگلی که ناشی از رشد روز افزون جمعیت است؛
نکاشتن نهال کافی متناسب با قطع درختان کهن؛
نبود کارخانه‌های چوب استاندارد به تعداد کافی، برای استفاده بهینه از چوب جنگلی و به حداقل رساندن میزان ضایعات آنها.
•
محمدتقی عارفیان، مجله گلبرگ، اسفند ۱۳۸۱، شماره ۳۹، برگرفته از «روز درختکاری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۴/۲۰. •
صغری ممبینی، مجله گلبرگ، اسفند ۱۳۸۳، شماره ۶۰، برگرفته از «نشانه های سبز(روز درختکاری)»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۴/۲۰. •
خبرگزاری ایمنا، برگرفته از «۱۵ اسفند روز درختکاری»، تاریخ بازیابی ۱۴۰۱/۰۴/۲۰.
در 
