• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

رَغْب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





رَغْب ( به فتح راء و سکون غین) و رَغْبَت ( به فتح راء و سکون غین و فتح باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای وسعت است و هنگامی‌ که با حروف «فى» و «الى» بیاید به معنى دوست داشتن، مايل بودن و حريص بودن است. و چون با حرف «عن» بیاید معنى اعراض، كناره‌گيرى و بى‌اعتنایى مى‌دهد. از اين ماده موارد زيادى در نهج البلاغه آمده است. رَغْيبه (به فتح راء و سکون غین) یعنی شى‌ء مايل شده و جمع آن رَغائب (به فتح راء) است.



رَغْب و رَغْبَت در اصل به معنى وسعت است گويند: «رغب الشى‌ء: اتّسع» «رغب» بر وزن عقل و شرف در نقل جوهرى هر دو به يک معنى است. ولى در قاموس و اقرب الموارد «رغب» بر وزن شرف به معنى ابتهال آمده است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده: «يَا أَسْرى الرَّغْبَةِ أَقْصِروا فَإِنَّ الْمُعَرِّجَ عَلى الدُّنْيا لاَ يَروعُهُ مِنْها إِلاّ صَريفُ أَنْيابِ الْحِدْثانِ» یعنی: «اى اسيران طمع و حرص، كم كنيد زيرا مايل به دنيا را نمى‌ترساند مگر صداى دندان‌هاى حوادث ناگوار.» (شرح‌های حکمت: )
و نيز فرموده: «إِنَّ قَوْماً عَبَدوا اللهَ رَغْبَةً فَتِلْكَ عِبادَةُ التُّجّارِ، وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدوا اللهَ رَهْبَةً فَتِلْكَ عِبادَةُ الْعَبيدِ، وَ إِنَّ قَوْماً عَبَدوا اللهَ شُكْراً فَتِلْكَ عِبادَةُ الاَْحْرارِ» (گروهى خدا را از روى رغبت و ميل به بهشت پرستش مى‌كنند، اين عبادت تجّار است و گروهى او را از روى ترس مى‌پرستند، اين عبادت بردگان است و گروهى خدا را به خاطر شكر نعمت‌ها و اين كه شايسته عبادت است مى‌پرستند، اين عبادت آزادگان است.) (شرح‌های حکمت: ) رَغْيبه یعنی شى‌ء مايل شده و جمع آن رَغائب است كه در خطبه ۲۲۰ و نامه ۳۱ آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۵۶-۴۵۷.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۷۱.    
۳. جوهری، ابو نصر، صحاح‌ تاج اللغه و صحاح العربیه، ص۱۳۷.    
۴. فیروز آبادی، مجد‌الدین، قاموس المحیط، ص۷۴.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج۲، ص۴۹۴.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۶۲، حکمت ۳۴۹.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۳۸، حکمت ۳۵۹.    
۸. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۷-۵۳۸، حکمت ۳۵۹.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۵، حکمت ۳۵۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۷.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۰۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۴، ص۸۵۵-۸۵۶.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۴۲.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۲۷۶.    
۱۵. رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۲۸، حکمت ۲۲۸.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۲۰۵-۲۰۶، حکمت ۲۳۷.    
۱۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۱۰، حکمت ۲۳۷.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۹۱، حکمت ۲۳۷.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۲.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۱۲-۶۱۳.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۱۳، ص۸۰۱-۸۰۲.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۳۰۷.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۶۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رغب»، ج۱، ص۴۵۶-۴۵۷.    






جعبه ابزار