رشد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رُشْد (به ضم راء و سکون شین) و
رَشَد (به فتح راء و شین) از واژگان به کار رفته در
قرآن کریم و به معانی هدايت، نجات، صلاح و كمال است.
[ویرایش]
رشد (بر وزن قُفْل و فَرَس)
به معانی هدايت، نجات، صلاح و كمال است. در
مفردات و
قاموس و
اقرب هر دو وزن به يک معنى است.
فیومی در
مصباح رشد را صلاح و رسيدن به صواب گفته
راغب گويد: آن خلاف غىّ است و به جاى هدايت بكار رود.
مجمع ذيل آيه
(وَ هَيِّئْ لَنا مِنْ أَمْرِنا رَشَداً) نقل كرده رشد و نجات هر دو به يک معنى‌اند.
قاموس و اقرب آن را هدايت و استقامت در طريق
حق گفته‌اند.
[ویرایش]
در قرآن مجيد با
غیّ و
ضرر و
شرّ مقابل آمده مثل
(لا إِكْراهَ فِي الدِّينِ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ) «اجبارى در دين نيست كه دخول در باطل از هدايت تميز يافته است.» و مثل
(قُلْ إِنِّي لا أَمْلِكُ لَكُمْ ضَرًّا وَ لا رَشَداً) (وَ أَنَّا لا نَدْرِي أَ شَرٌّ أُرِيدَ بِمَنْ فِي الْأَرْضِ أَمْ أَرادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَداً) يعنى: «بگو من براى شما نه ضررى قادرم و نه صلاحى» و «و ما نمی‌دانيم كه براى مردم شرّى اراده شده يا پروردگارشان براى آنها صلاحى خواسته.»
رشد در
آیه ۲۵۶ بقره بر وزن قُفْل و در دو آيه
جنّ بر وزن فَرَس است.
(إِنَّا سَمِعْنا قُرْآناً عَجَباً • يَهْدِي إِلَى الرُّشْدِ) « قرآنى عجيب شنيديم كه به صلاح و نجات هدايت می‌كرد.»
ناگفته نماند بايد در آيات دقّت كرد و هر كدام از معانى چهارگانه كه مناسب باشد در نظر گرفت گرچه همه در واقع يكى هستند.
[ویرایش]
رشاد به معنى رشد است.
(وَ ما أَهْدِيكُمْ إِلَّا سَبِيلَ الرَّشادِ) «هدايت نمی‌كنم شما را مگر به راه صلاح.»
[ویرایش]
راشد،
اسم فاعل از رشد است.
(أُولئِكَ هُمُ الرَّاشِدُونَ) «آنها هدايت يافته‌گان‌اند. »
[ویرایش]
رشید: صاحب رشد.
(أَ لَيْسَ مِنْكُمْ رَجُلٌ رَشِيدٌ) «آيا در ميان شما مرد عاقلى نيست.»
(وَ ما أَمْرُ فِرْعَوْنَ بِرَشِيدٍ) رشيد در آيه به معنى مرشد است چنانكه مجمع گفته
مثل
(فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً) «دستور فرعون نجات دهنده نيست.»
[ویرایش]
[ویرایش]
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «رشد»، ج۳، ص۱۰۰.
