رسول (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رسول: (يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ) «رسول» كسى است كه علاوه بر مقام
نبوت، مأمور به دعوت و تبليغ به سوى آئين خدا و ايستادگى در اين مسير مى‌باشد.
در حقيقت
«رسالت» مقامى است بالاتر از نبوت، بنابراين در معناى رسالت، نبوت هم افتاده است؛ ولى چون
آیه ۱۵۷ سوره «اعراف» در مقام تشريح، توضيح و تفصيل
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است، آن دو را مستقلًا ذكر كرده.
در واقع آنچه به طور سربسته در مفهوم رسول افتاده، به صورت مستقل و روشن به عنوان تجزيه و تحليل صفات او ذكر شده است.
«رسول» در اصل، به معناى كسى است كه مأموريت و رسالتى بر عهده او گذارده شده، تا آن را ابلاغ كند، اما از نظر تعبيرات قرآنى، و لسان روايات، بعضى معتقدند:
«رسول» كسى است كه، صاحب آئين و مأمور ابلاغ باشد، يعنى وحى الهى را دريافت كند و به مردم ابلاغ نمايد. به تعبير ديگر، «رسول» همانند طبيبى است سيار، و به تعبيرى كه
علی (علیه‌السلام) در «
نهج البلاغه» درباره پيامبر اسلام (صلى‌الله‌عليه‌وآله) فرموده: «
«طَبِيبٌ دَوَّارٌ بِطِبِّهِ»»
او به همه جا مى‌رود، به شهرها، روستاها، كوه و دشت و بيابان تا بيماران را پيدا كند و به مداواى آنها بپردازد، او چشمه‌اى است كه به دنبال تشنگان مى‌دود، نه چشمه‌اى كه تشنگان او را جستجو كنند. از رواياتى كه در اين زمينه به ما رسيده و مرحوم «
کلینی» در كتاب «
اصول کافی» در باب
«طبقات الانبياء و الرّسل» و باب
«الفرق بين النبىّ و الرّسل» آورده چنين استفاده مى‌شود كه «رسول» كسى است كه علاوه بر دريافت
وحی، در
خواب و شنيدن صداى
فرشته، خود او را هم مشاهده مى‌كند.
البته، آنچه در اين روايات وارد شده، با تفسيرى كه گفتيم، منافات ندارد؛ چرا كه ممكن است مأموريت‌هاى متفاوت پيامبر و رسول تأثير در نحوه دريافت آنها از وحى داشته باشد، و به تعبير ديگر، هر مرحله‌اى از مأموريت، همراه با مرحله ويژه‌اى از وحى است (دقت كنيد).
«
راغب» در «
مفردات» مى‌گويد: «رسول» از كلماتى است كه هم بر «مفرد» و هم بر «جمع» اطلاق مى‌گردد، هر چند گاهى آن را جمع مى‌بندند و
«رسل» مى‌گويند. بعضى نيز آن را مصدر و به معناى رسالت دانسته‌اند، و مى‌دانيم كه در مصدر تثنيه و جمع نيست، (در «
لسان العرب» مى‌خوانيم: «الرسول بمعنى الرسالة»
ولى مسلماً اين واژه معمولًا معناى وصفى را مى‌رساند و لذا در بسيارى از موارد تثنيه و جمع بسته شده و در همين داستان
موسی و
هارون در
سوره «طه» آیه ۴۷ مى‌فرمايد: «
انَّا رَسُولا رَبُّكَ»
«ما دو فرستاده پروردگار توايم».
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
رسول:
(الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِندَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَآئِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِيَ أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ) (همان كسانى كه از فرستاده (خدا)، پيامبرِ «امّى» و درس نخوانده پيروى مى‌كنند؛ پيامبرى كه صفاتش را، در
تورات و
انجیلی كه به صورت مكتوب نزدشان است، مى‌يابند؛ كه آنها را به معروف دستور مى‌دهد، و از منكر باز مى‌دارد؛ اشياء پاكيزه را براى آنها
حلال مى‌شمرد، و ناپاكی‌ها را
تحریم مى‌كند؛ و بارهاى سنگين، و زنجيرهايى را كه بر آنها بود، از دوش و گردنشان برمى‌دارد؛ پس كسانى كه به او ايمان آوردند، و حمايت و ياريش كردند، و از هدايت و نورى كه با او نازل شده پيروى نمودند، تنها آنان رستگارانند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: از اينكه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را اسم نبرده و با سه وصف رسول ،
نبی و
امی ياد كرده و مخصوصا از اينكه دنباله‌اش فرموده: (
الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ) به خوبى بدست مى‌آيد كه آن جناب در تورات و انجيل هم به همين سه وصف معرفى شده است، چون غير از آيه مورد بحث كه راجع به شهادت تورات و انجيل بر نبوت آن حضرت است در هيچ جاى ديگر قرآن رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به مجموع اين اوصاف يک جا توصيف نشده، و اگر منظور از توصيف وى به اين اوصاف تعريف آن جناب به اوصاف آشناى در نظر يهود و نصارا نبود در خصوص اين آيه وى را به اين اوصاف و مخصوصا صفت سوم توصيف كردن هيچ نكته‌اى را افاده نمى‌كرد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مُوسَى إِنَّهُ كَانَ مُخْلَصًا وَكَانَ رَسُولًا نَّبِيًّا) (و در اين كتاب از
موسی ياد كن، كه او خالص شده و رسول و پيامبر والامقامى بود.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: مخلص - به فتح لام- عبارت است از كسى كه خداوند او را خالص براى خود قرار داده و غير خدا كسى در او نصيبى نداشته باشد، نه در او و نه در عمل او، و اين مقام، بلندترين مقام‌هاى عبوديت است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(فَأْتِيَا فِرْعَوْنَ فَقُولَا إِنَّا رَسُولُ رَبِّ الْعَالَمِينَ) (به سراغ
فرعون برويد و بگوييد: ما فرستاده پروردگار جهانيان هستيم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: به اين اعتبار كه كلمه رسول در اصل مصدر بوده و مصدر در مفرد و جمع يكسان مى‌آيد و تقدير كلام اين است كه: ما دو نفر صاحب رسول رب العالمينيم يعنى صاحب رسالت او هستيم. و اين احتمال آخرى را ديگران نيز آورده‌اند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رسول»، ص۲۵۱.
