رزق (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رزق: (مَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمآءِ) «رزق» در
لغت به معناى بخشش مستمر و متداوم است، اعم از مادّى يا معنوى،
بنابراين، هر گونه بهره‌اى را كه خداوند نصيب بندگان مى‌كند، از مواد غذايى، مسكن و پوشاک، و يا
علم و
عقل و
فهم و
ایمان و
اخلاص، به همه اينها
«رزق» گفته مى‌شود، و آنها كه مفهوم اين كلمه را محدود به جنبه‌هاى مادى مى‌كنند، توجّه دقيق به موارد استعمال آن ندارند، و از آنجا كه بخشنده تمام مواهب در حقيقت خدا است،
«رازق» و
«رزّاق» به معناى حقيقى، تنها بر او اطلاق مى‌شود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با
رزق:
(قُلْ مَن يَرْزُقُكُم مِّنَ السَّمَاءِ وَالأَرْضِ أَمَّن يَمْلِكُ السَّمْعَ والأَبْصَارَ وَمَن يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيَّتَ مِنَ الْحَيِّ وَمَن يُدَبِّرُ الأَمْرَ فَسَيَقُولُونَ اللّهُ فَقُلْ أَفَلاَ تَتَّقُونَ) (بگو: چه كسى شما را از
آسمان و
زمین روزى مى‌دهد؟ يا چه كسى مالک و خالق گوش و چشم‌هاست؟ و چه كسى زنده را از مرده، و مرده را از زنده بيرون مى‌آورد؟ و چه كسى امور جهان را تدبير مى‌كند؟ به زودى در پاسخ مى‌گويند: خدا، بگو: پس چرا
تقوا پيشه نمى‌كنيد و راه
شرک مى‌پوييد)؟!)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
رزق به معناى عطائى است جارى و هميشگى، و
رزق دادن خداى تعالى عالم بشريت را از آسمان، عبارت است از فرستادن باران و برف و امثال آن. و
رزق دادنش از زمين عبارت است از روياندن گياهان و تربيت دام‌ها، البته گياهان و دام‌هايى كه بشر از آنها
ارتزاق مى‌كند، و به بركت اين نعمت‌هاى الهى است كه نوع بشر باقى مى‌ماند و نسلش منقرض نمى‌گردد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَمَا مِن دَآبَّةٍ فِي الأَرْضِ إِلاَّ عَلَى اللّهِ رِزْقُهَا وَيَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِي كِتَابٍ مُّبِينٍ) (هيچ جنبنده‌اى در زمين نيست مگر اين‌كه روزى او بر خداست. او قرارگاه و محلّ نقل و انتقالشان را مى‌داند؛ همه اينها در كتاب مبين
لوح محفوظ ثبت است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كل جنبنده‌هايى كه در زمين هستند رزقشان بر عهده خداى تعالى است- و هرگز بدون
رزق نمى‌مانند- پس خداى تعالى دانا و با خبر از احوال آنها است هر جا كه باشند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُوا مِن رِّزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ) (او كسى است كه زمين را براى شما رام كرد، بر پشت آن راه برويد و از روزى خداوند بخوريد؛ و بازگشت و اجتماع همه تنها به سوى اوست.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: امر در جمله بخوريد از
رزق آن امر وجوبى نيست، بلكه تنها جواز و اباحه را مى‌رساند. و كلمه
نشور و همچنين كلمه نشر به معناى احياى مردگان بعد از مردن است، و اصل اين كلمه به معناى نشر طومار و جامه، يعنى گشودن آن بعد از جمع كردن و پيچيدن آن است. و معناى آيه اين است كه خداى تعالى آن كسى است كه زمين را منقاد و رام شما كرد، تا بتوانيد بر پشت آن قرار بگيريد، و از اين قطعه به آن قطعه‌اش برويد، و از رزقش كه او برايتان مقدر فرموده بخوريد، و به انواع مختلفى براى به دست آوردن آن
رزق در زمين تصرف كنيد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «رزق»، ص۲۵۰.
