ذَمّ (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ذَمّ (به فتح ذال و تشدید میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای نکوهش است.
مشتقات ذمّ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
مَذْموم اسم مفعول به معنای نکوهیده؛
ذِمَّه (به کسر ذال و تشدید میم) به معنای
عهد و پيمان.
ذَمّ به معنای نكوهش و خلاف
مدح است. در
اقرب گويد: ذمّ خلاف مدح و عيب است. و آن
مصدر و اسم هر دو به كار رفته است.
کاربردهای واژه ذمّ در آیات قرآن عبارتند از:
(لا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُوماً مَخْذُولًا) يعنى «با خدا معبود ديگرى مگير و گرنه نكوهيده و خوار گردى.»
«مذموم» سه بار در قرآن آمده است.
ذِمَّه به معنای
عهد و پيمان است.
(... لا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَ لا ذِمَّةً ... • لا يَرْقُبُونَ فِي مُؤْمِنٍ إِلًّا وَ لا ذِمَّةً ...) يعنى «درباره هيچ
مؤمن قرابت و پيمانى را رعايت نمی‌كنند.»
در
اقرب گويد «
الذِّمَّة: العهد و الامان و الضّمان»
ذمّى از فرق
یهود و
نصاری آن كس را گويند كه در پناه
اسلام است و با
مسلمانان پيمان و
عهد بسته است.
در
نهج البلاغه نامه ۵۳ كه
عهد مالک اشتر است آمده :
«وَ مِنْهَا أَهْلُ الْجِزْيَةِ وَ الْخَرَاجِ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّةِ وَ مُسْلِمَةِ النَّاسِ.» («اهل جزيه و ماليات» اعم از كسانى كه در پناه اسلامند و يا مسلمانند)
اين كلمه فقط دو بار در قرآن آمده كه نقل شد.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «ذمّ»، ج۳، ص۲۳.
