دَراهِم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دَراهِم:
(دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ)جمع «درهم» و به‌طوری که «
راغب» در کتاب «
مفردات» می‌گوید «واحد پول
نقره» (نقره
مسکوک) است که به هنگام دادوستد از آن استفاده می‌شود.
درهم مأخوذ از کلمه «دراهم» (
یونانی)، درم،
سکه قدیمی معادل یک
قِران، سکه نقره،
پول نقد، و وزنی معادل
۱۲ قیراط. درهم
شرعی یا
درهم بغلی: مسکوک نقره یا وزنی قریب ۴ نخود، درهام نیز می‌گویند و نیز درهم واحد پول
مراکش و معادل صد
فرانک است.
به موردی (مواردی) از کاربرد دَراهِم در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُواْ فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ) «و سرانجام او را به بهايى اندک، به چند درهم فروختند؛ و نسبت به فروختن او، بى‌رغبت بودند؛ چرا كه مى‌ترسيدند رازشان
فاش شود)».
علامه طباطبایی در
المیزان می‌فرماید: ثمن
بخس به معناى بهايى است كه از
قیمت اصلى و واقعى، ناقص و كمتر باشد، و
(دَراهِمَ مَعْدُودَةٍ) به معناى پولى اندک است و به‌طورى كه مى‌گويند بدين جهت فرموده معدودة كه آن روزها پول زياد وزنى بوده نه شمردنى، و تنها پول‌هايى را مى‌شمرده‌اند كه خيلى ناچيز بوده، و مقصود از دراهم پول خردى از جنس نقره بوده كه در آن روز در ميان
مردم رواج داشته، و كلمه
شراء در اينجا به معناى فروختن است، و
زهد به معناى
روگردانی و بى‌رغبتى از هر چيز را گويند، ممكن هم هست در اينجا
کنایه از بر
حذر بودن باشد.
آیه مورد بحث بخشی از داستان
حضرت یوسف (علیه‌السلام) است که در اینجا می‌فرماید: «و سرانجام
یوسف را به بهای کمی -چند درهم- فروختند و نسبت به (فروختن) او بی‌اعتنا بودند». گرچه در مورد فروشندگان
یوسف و اینکه چه کسانی بودند گفت‌وگوست، بعضی آن‌ها را
برادران یوسف دانسته‌اند، ولی ظاهر
آیات این است که کاروانیان اقدام به چنین کاری کردند؛ زیرا در آیات قبل سخنی از برادران نیست و با پایان
آیه قبل، بحث برادران تمام شده است.
در اینجا این سؤال پیش می‌آید که چرا آن‌ها
یوسف را که حداقل
غلام پرقیمتی محسوب می‌شد به بهای اندک (ثمن بخس) فروختند! ولی این معمول است که همیشه دزدان یا کسانی که به سرمایه مهمّی بدون زحمت دست می‌یابند از ترس این که مبادا دیگران بفهمند آن را فوراً می‌فروشند و طبیعی است که با این فوریت نمی‌توانند بهای گزافی برای خود فراهم سازند.
در اینکه
یوسف را به چند درهم فروختند و چگونه میان خود
تقسیم کردند، باز در میان
مفسران گفت‌وگوست، بعضی ۲۰ درهم و بعضی ۲۲ درهم و بعضی ۴۰ درهم و بعضی ۱۸ درهم نوشته‌اند و با توجه به اینکه عدد فروشندگان را ده نفر دانسته‌اند،
سهم هرکدام از این مبلغ ناچیز روشن است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «دَراهِم»، ج۲، ص۳۱-۳۲.
