دلایل توحید خالقیت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دلايل
توحید خالقیّت با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
تأمين
روزی از سوى خدا، دليل توحيد خالقيّت:
«يايُّهَا النّاسُ اذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم هَل مِن خلِقٍ غَيرُ اللَّهِ يَرزُقُكُم مِنَ السَّماءِ والارضِ لا الهَ الّا هُوَ فَانّى تُؤفَكُون؛
اى مردم!
نعمت خدا رابر خود به ياد آوريد؛ آيا آفرينندهاى جز خدا هست كه شما را از
آسمان و
زمین روزى دهد؟! هيچ
معبودى جز او نيست؛ با اين حال چگونه به سوى
باطل منحرف مىشويد؟!»
تدبیر انسانها از سوى خدا، دليل بر توحيد خالقيّت
:
۱. «اتَدعونَ بَعلًا وتَذَرونَ احسَنَ الخالِقين • اللَّهَ رَبَّكُم ورَبَّ ءاباكُمُ الاوَّلين؛
آيا
بت «بعل» را مىخوانيد و بهترين آفريدگار را رها مىسازيد؟! خدايى كه پروردگار شما و پروردگار نياكان شماست!»
۲. «ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم خلِقُ كُلّ شَىءٍ لا الهَ الّا هُوَ فَانّى تُؤفَكُون؛
اين است خداوند، پروردگار شما كه آفريننده همه چيز است؛ هيچ
معبودى جز او نيست؛ با اين حال چگونه از راه حق منحرف مىشويد؟!»
آفرینش انسان، دليلى بر توحيد در خالقيّت
:
۱. «هُوَ الَّذى خَلَقَكُم مِن نَفسٍ وحِدَةٍ وجَعَلَ مِنها زَوجَها ... • فَلَمّا ءاتهُما صلِحًا جَعَلا لَهُ شُرَكاءَ فيما ءاتهُما فَتَعلَى اللَّهُ عَمّا يُشرِكون؛
اوست كسى كه همه شما را از يك فرد آفريد؛ و همسرش را نيز از جنس او قرار داد ... امّا هنگامى كه خداوند فرزند صالحى به آنها (پدران و مادران از نسل
آدم) داد، موجودات ديگر را در اين موهبت مؤثر دانستند؛ و براى خدا، در اين نعمت كه به آنها بخشيده بود، همتايانى قائل شدند؛ خداوند برتر است از آنچه همتاى او قرار مىدهند.»
۲. «والى ثَمودَ اخاهُم صلِحًا قالَ يقَومِ اعبُدُوا اللَّهَ ما لَكُم مِن الهٍ غَيرُهُ هُوَ انشَاكُم مِنَ الارضِ ...؛
و به سوى
قوم ثمود، برادرشان
صالح را فرستاديم؛ گفت: اى قوم من! خدا را
پرستش كنيد، كه هيچ
معبودى جز او براى شما نيست! اوست كه شما را از زمين آفريد....»
۳. «ولَن سَالتَهُم مَن خَلَقَهُم لَيَقولُنَّ اللَّهُ فَانّى يُؤفَكون؛
و اگر از آنها بپرسى چه كسى آنان را آفريده، به يقين مىگويند: خداوند يگانه؛ پس چگونه از
عبادت او منحرف مىشوند؟!»
خلقت
انسان از
منی، دليل خالقيّت خداى يگانه:
«نَحنُ خَلَقنكُم ... • افَرَءَيتُم ما تُمنون • ءَانتُم تَخلُقونَهُ ام نَحنُ الخلِقون؛
ما شما را آفريديم ... آيا از
نطفهای كه در
رحم مىريزيد آگاهيد؟! آيا شما آن را در دوران جنينى آفرينش پى در پى مىدهيد يا ما آفريدگاريم؟!»
آفرينش اشيا و تدبير
موجودات از سوى خالق متعال، دليل بر توحيد خالقيّت:
۱. «قُل مَن رَبُّ السَّموتِ والارضِ قُلِ اللَّهُ قُل افاتَّخَذتُم مِن دونِهِ اولِياءَ لا يَملِكونَ لِانفُسِهِم نَفعًا ولا ضَرًّا قُل هَل يَستَوِى الاعمى والبَصيرُ ام هَل تَستَوِى الظُّلُمتُ والنّورُ ام جَعَلوا لِلَّهِ شُرَكاءَ خَلَقوا كَخَلقِهِ فَتَشبَهَ الخَلقُ عَلَيهِم قُلِ اللَّهُ خلِقُ كُلّ شَىءٍ وهُوَ الواحِدُ القَهار؛
بگو: چه كسى پروردگار آسمانها و زمين است؟ بگو: خداوند يگانه! سپس بگو: آيا خدايانى غير از او براى خود برگزيدهايد كه حتى مالك سود و زيان خود نيستند (تا چه رسد به شما؟)! بگو: آيانابينا و بينا يكسانند؟! يا
ظلمتها و نور برابرند؟! آيا آنها همتايانى براى خدا قرار دادند بخاطر اينكه آنان همچون خدا آفرينشى داشتند، و اين آفرينشها بر آنها مشتبه شده است؟! بگو: خدا آفريننده همه چيز است؛ و اوست يكتا و حاكم بر همه چيز.»
۲. «يُنَزّلُ المَلكَةَ بِالرُّوحِ مِن امرِهِ عَلى مَن يَشاءُ مِن
عِبادِهِ ان انذِروا انَّهُ لا الهَ الّا انا فَاتَّقون • خَلَقَ السَّموتِ والارضَ بِالحَقّ تَعلى عَمّا يُشرِكون؛
فرشتگان را با روح و
وحی الهى به فرمانش بر هر كس از بندگانش بخواهد نازل مىكند؛ و به آنها دستور مىدهد كه مردم را
انذار كنيد؛ و بگوييد:
معبودى جز من نيست؛ از مخالفت دستور من، بپرهيزيد! آسمانها و زمين را بحق آفريد؛ او برتر است از آنچه همتاى او قرار مىدهند!»
۳. «افَمَن يَخلُقُ كَمَن لا يَخلُقُ افَلا تَذَكَّرون • والَّذينَ يَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ لا يَخلُقونَ شيًا وهُم يُخلَقون؛
آيا كسى كه مىآفريند، همچون كسى است كه نمىآفريند؟! آيا متذكّر نمىشويد؟! معبودهايى را كه غير از خدا مىخوانند، چيزى را نمىآفرينند؛ بلكه خودشان هم آفريده شدهاند.»
۴. «يايُّهَا النّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاستَمِعوا لَهُ انَّ الَّذينَ تَدعونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخلُقوا ذُبابًا ولَوِ اجتَمَعوا لَهُ ...؛
اى مردم! مَثَلى زده شده است، به آن گوش فرا دهيد: كسانى را كه غير از خدا مىخوانيد (و پرستش مىكنيد)، هرگزنمىتوانند
مگسی بيافرينند، هر چند براى اين كار دست به دست هم دهند....»
۵. «الَّذى لَهُ مُلكُ السَّموتِ والارضِ ولَم يَتَّخِذ وَلَدًا ولَم يَكُن لَهُ شَريكٌ فِى المُلكِ وخَلَقَ كُلَّ شَىءٍ فَقَدَّرَهُ تَقديرا • واتَّخَذوا مِن دونِهِ ءالِهَةً لا يَخلُقونَ شيًا وهُم يُخلَقونَ ...؛
خداوندى كه حكومت آسمانها و زمين از آنِ اوست، و فرزندى براى خود انتخاب نكرده، و همتايى در
حکومت ندارد، و همه چيز را آفريد و به دقت اندازهگيرى نمود. آنان غير از خداوند معبودانى براى خود برگزيدند؛ كه چيزى را نمىآفرينند....»
۶. «امَّن خَلَقَ السَّموتِ والارضَ وانزَلَ لَكُم مِنَ السَّماءِ ماءً فَانبَتنا بِهِ حَداقَ ذاتَ بَهجَةٍ ما كانَ لَكُم ان تُنبِتوا شَجَرَها اءِلهٌ مَعَ اللَّهِ بَل هُم قَومٌ يَعدِلون • امَّن يَبدَؤُا الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ ... اءِلهٌ مَعَ اللَّهِ قُل هاتوا بُرهنَكُم ان كُنتُم صدِقين؛
آيا بتهايى كه
معبود شما هستند بهترند يا كسى كه آسمانها و زمين را آفريده؟! و براى شما از آسمان، آبى فرستاد كه با آن، باغهايى زيبا و سرورانگيز رويانديم؛ شما هرگز قدرت نداشتيد
درختان آن را برويانيد! آيا
معبودى با خداست؟! چنين نيست، بلكه آنها گروهى هستند كه از روى نادانى، مخلوقات را همطراز پروردگارشان قرار مىدهند. يا كسى كه آفرينش را آغاز مىكند، سپس آن را باز مىگرداند، ... آيا
معبودى با خداست؟! بگو: اگر راست مىگوييد دليلتان را بياوريد!»
۷. «ولَن سَالتَهُم مَن خَلَقَ السَّموتِ والارضَ وسَخَّرَ الشَّمسَ والقَمَرَ لَيَقولُنَّ اللَّهُ فَانّى يُؤفَكون؛
و هر گاه از آنان بپرسى: چه كسى آسمانها و زمين را آفريده، و
خورشید و
ماه را مسخّر كرده است؟ مىگويند: خداوند يگانه! پس با اين حال چگونه آنان را از
عبادت خدا منحرف مىسازند؟!»
۸. «اللَّهُ الَّذى خَلَقَكُم ثُمَّ رَزَقَكُم ثُمَّ يُميتُكُم ثُمَ يُحييكُم هَل مِن شُرَكاكُم مَن يَفعَلُ مِن ذلِكُم مِن شَىءٍ سُبحنَهُ وتَعلى عَمّا يُشرِكون؛
خداوند همان كسى است كه شما را آفريد، سپس روزى داد، بعد مىميراند، سپس زنده مىكند؛ آيا هيچ يك از همتايانى كه براى خدا قرار دادهايد چيزى ازاين كارها را مىتوانند انجام دهند؟! او منزّه و برتر است از آنچه همتاى او قرار مىدهند.»
۹. «خَلَقَ السَّموتِ بِغَيرِ عَمَدٍ تَرَونَها والقى فِىالارضِ رَوسِىَ ان تَميدَ بِكُم وبَثَّ فيها مِن كُلّ دابَّةٍ وانزَلنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَانبَتنا فيها مِن كُلّ زَوجٍ كَريم • هذا خَلقُ اللَّهِ فَارونى ماذا خَلَقَ الَّذينَ مِن دونِهِ بَلِ الظلِمونَ فى ضَللٍ مُبين؛
او آسمانها را بدون ستونى كه آن را ببينيد آفريد، و در زمين
کوههای استوارى قرار داد مبادا شما را بلرزاند و آرامش را از شما بگيرد و از هر گونه جنبندهاى روى آن منتشر ساخت؛ و از آسمان آبى نازل كرديم و بوسيله آن در روى
زمین انواع گوناگونى از گياهان پرارزش رويانديم. بگو اين آفرينش خداست؛ امّا به من نشان دهيد معبودانى غير او چه چيز را آفريدهاند؟! ولى
ستمکاران در
گمراهی آشكارند.»
۱۰. «ولَن سَالتَهُم مَن خَلَقَ السَّموتِ والارضَ لَيَقولُنَّ اللَّهُ ...؛
وهر گاه از آنان سؤال كنى: چه كسى آسمانها وزمين را آفريده است؟ به يقين مىگويند: خداوند يگانه....»
۱۱. «يايُّهَا النّاسُ اذكُروا نِعمَتَ اللَّهِ عَلَيكُم هَل مِن خلِقٍ غَيرُ اللَّهِ ... لا الهَ الّا هُوَ فَانّى تُؤفَكُون؛
اى مردم! نعمت خدا رابر خود به ياد آوريد؛ آيا آفرينندهاى جز خدا هست ... هيچ
معبودى جز او نيست؛ با اين حال چگونه به سوى باطل منحرف مىشويد؟!»
۱۲. «قُل ارَءَيتُم شُرَكاءَكُمُ الَّذينَ تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ ارونى ماذا خَلَقوا مِنَ الارضِ ام لَهُم شِركٌ فِى السَّموتِ ... • انَّ اللَّهَ يُمسِكُ السَّموتِ والارضَ ان تَزولا ولَن زالَتا ان امسَكَهُما مِن احَدٍ مِن بَعدِهِ ...؛
بگو: به من خبر دهيد اين
معبودان و همتايانى راكه جز خدا مىخوانيد چه چيزى از زمين را آفريدهاند، يا اينكه شركتى در آفرينش و مالكيت آسمانها دارند؟! ... خداوند آسمانها و زمين را نگاه مىدارد تا از نظام خود منحرف نشوند؛ و هرگاه منحرف گردند، كسى جز او نمىتواند آنها را نگاه دارد....»
۱۳. «لَو ارادَ اللَّهُ ان يَتَّخِذَ ولَدًا لَاصطَفى مِمّا يَخلُقُ ما يَشاءُ سُبحنَهُ هُوَ اللَّهُ الوحِدُ القَهّار • خَلَقَ السَّموتِ والارضَ بِالحَقّ يُكَوّرُ الَّيلَ عَلَى النَّهارِ ويُكَوّرُ النَّهارَ عَلَى الَّيلِ وسَخَّرَ الشَّمسَ والقَمَرَ كُلٌّ يَجرى لِاجَلٍ مُسَمًّى الا هُوَ العَزيزُ الغَفار • خَلَقَكُم مِن نَفسٍ وحِدَةٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنها زَوجَها وانزَلَ لَكُم مِنَ الانعمِ ثَمنيَةَ ازوجٍ يَخلُقُكُم فى بُطونِ امَّهتِكُم خَلقًا مِن بَعدِ خَلقٍ فى ظُلُمتٍ ثَلثٍ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم لَهُ المُلكُ لا الهَ الّا هُوَ فَانّى تُصرَفُون؛
به فرض محال اگر خدا مىخواست فرزندى داشته باشد، از ميان مخلوقاتش آنچه را مىخواست برمىگزيد؛ منزّه است (از اينكه فرزندى داشته باشد)! او خداوند يگانه و حاكم بر همه چيز است. آسمانها و زمين را بحق آفريد؛ شب را بر روز مىپيچد و روز را بر شب؛ وخورشيد و ماه را مسخر فرمان خويش قرار داد؛ هر كدام تا سرآمد معينى به حركت خود ادامه مىدهند؛ آگاه باشيد كه او توانا و آمرزنده است. او همه شما را از يك انسان آفريد، و همسرش را از جنس او خلق كرد؛ و براى شما هشت زوج از
چهارپایان آفريد؛ او شما را در شكم مادرانتان در ميان تاريكىهاى سهگانه پوسته شكم، رحم و كيسه جنين آفرينشى بعد از آفرينش ديگر مىبخشد. اين است خداوند، پروردگار شما كه حكومت عالم هستى از آن اوست؛ هيچ
معبودى جز او نيست؛ پس چگونه از راه حق منحرف مىشويد؟!»
۱۴. «ولَن سَالتَهُم مَن خَلَقَ السَّموتِ والارضَ لَيَقولُنَّ اللَّهُ قُل افَرَءَيتُم ما تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ ان ارادَنِىَ اللَّهُ بِضُرّ هَل هُنَّ كشِفتُ ضُرّهِ او ارادَنى بِرَحمَةٍ هَل هُنَّ مُمسِكتُ رَحمَتِهِ ...؛
و اگر از آنها بپرسى: چه كسى آسمانها و زمين را آفريده؟ به يقين مىگويند: خدا! بگو: آيا هيچ درباره معبودانى كه غير از خدا مىخوانيد انديشه مىكنيد كه اگر خدا زيانى براى من بخواهد، آيا آنها مىتوانند زيان او را برطرف سازند؟! و يا اگر رحمتى براى من بخواهد، آيا آنها مىتوانند مانع
رحمت او شوند؟!....»
۱۵. «اللَّهُ خلِقُ كُلّ شَىءٍ وهُوَ عَلى كُلّ شَىءٍ وكيل • قُل افَغَيرَ اللَّهِ تَأمُرُونّى
اعبُدُ ايُّهَا الجهِلون؛
خداوند آفريدگار همه چيز است و حافظ و نگهبان بر همه اشياست. كليدهاى آسمانها و زمين از آن اوست؛ و كسانى كه به
آیات خداوند كافر شدند
زیانکاران واقعى هستند. بگو: آيا به من دستور مىدهيد كه غير خدا را بپرستم اى جاهلان؟!»
۱۶. «ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُم خلِقُ كُلّ شَىءٍ لا الهَ الّا هُوَ فَانّى تُؤفَكُون؛
اين است خداوند، پروردگار شما كه آفريننده همه چيز است؛ هيچ
معبودى جز او نيست؛ با اين حال چگونه از راه حق منحرف مىشويد؟!»
۱۷. «فاطِرُ السَّموتِ والارضِ جَعَلَ لَكُم مِن انفُسِكُم ازوجًا ومِنَ الانعمِ ازوجًا ... لَيسَ كَمِثلِهِ شَىءٌ وهُوَ السَّميعُ البَصير؛
او آفريننده آسمانها و زمين است و همسرانى از جنس خودتان براى شما قرار داد و نيز جفتهايى از چهارپايان آفريد؛ ... هيچ چيز همانند او نيست و او شنوا و بيناست.»
۱۸. «ولَن سَالتَهُم مَن خَلَقَ السَّموتِ والارضَ لَيَقولُنَّ خَلَقَهُنَّ العَزيزُ العَليم • الَّذى جَعَلَ لَكُمُ الارضَ مَهدًا وجَعَلَ لَكُم فيها سُبُلًا لَعَلَّكُم تَهتَدون • والَّذى نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَانشَرنا بِهِ بَلدَةً مَيتًا كَذلِكَ تُخرَجون • والَّذى خَلَقَ الازوجَ كُلَّها وجَعَلَ لَكُم مِنَ الفُلكِ والانعمِ ما تَركَبون؛
اگر از آنان بپرسى: چه كسى آسمانها و زمين را آفريده است؟ به يقين مىگويند: خداوند توانا و دانا آنها را آفريده است. همان كسى كه زمين را محل
آرامش شما قرار داد، و براى شما در آن راههايى آفريد، باشد تا
هدایت شويد (و به مقصد برسيد). همان كسى كه از آسمان آبى فرستاد به مقدار معيّن، و بوسيله آن سرزمين مرده را حيات بخشيديم؛ همين گونه در
قیامت از
قبرها بيرون آورده مىشويد. و همان كسى كه همه زوجها را آفريد، و براى شما از كشتيها و چهارپايان مركبهايى قرار داد كه بر آن سوار مىشويد»
۱۹. «ما خَلَقنَا السَّموتِ والارضَ وما بَينَهُما الّا بِالحَقّ ... • قُل ارَءَيتُم ما تَدعونَ مِن دونِ اللَّهِ ارونى ماذا خَلَقوا مِنَ الارضِ ام لَهُم شِركٌ فِى السَّموتِ ...؛
ما آسمانها و زمين و آنچه را در ميان اين دو است جز بحق ... به آنان بگو: به من نشان دهيد آنچه را كه غير از خدا پرستش مىكنيد چه چيزى از زمين را آفريدهاند، يا شركتى در آفرينش آسمانها دارند؟!...»
۲۰. «ام خُلِقوا مِن غَيرِ شَىءٍ ام هُمُ الخلِقون• ام خَلَقوا السَّموتِ والارضَ بَل لايوقِنون؛
آيا آنها بدون خالق آفريده شدهاند، يا اينكه خود خالق خويشند؟! آيا آنها آسمانها و زمين را آفريدهاند؟! چنين نيست، آنها جوياى يقين نيستند.»
۲۱. «افَرَءَيتُمُ النّارَ الَّتى تورون • ءَانتُم انشَأتُم شَجَرَتَها ام نَحنُ المُنشِون؛
آيا درباره
آتشی كه مىافروزيد فكر كردهايد؟! آيا شما
درخت آن را آفريدهايد يا ما آفريدهايم؟!»
زوج بودن اشيا، راهنماى آدمى به خداى يگانه:
۱. «خَلَقَ السَّموتِ بِغَيرِ عَمَدٍ تَرَونَها والقى فِىالارضِ رَوسِىَ ان تَميدَ بِكُم وبَثَّ فيها مِن كُلّ دابَّةٍ وانزَلنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَانبَتنا فيها مِن كُلّ زَوجٍ كَريم • هذا خَلقُ اللَّهِ فَارونى ماذا خَلَقَ الَّذينَ مِن دونِهِ ...؛
او آسمانها را بدون ستونى كه آن را ببينيد آفريد، و در زمين كوههاى استوارى قرار داد مبادا شما را بلرزاند و آرامش را از شما بگيرد و از هر گونه جنبندهاى روى آن منتشر ساخت؛ و از آسمان آبى نازل كرديم و بوسيله آن در روى زمين انواع گوناگونى از گياهان پرارزش رويانديم. بگو اين آفرينش خداست؛ امّا به من نشان دهيد معبودانى غير او چه چيز را آفريدهاند؟!....»
۲. «فاطِرُ السَّموتِ والارضِ جَعَلَ لَكُم مِن انفُسِكُم ازوجًا ومِنَ الانعمِ ازوجًا يَذرَؤُكُم فيهِ لَيسَ كَمِثلِهِ شَىءٌ ...؛
او آفريننده آسمانها و زمين است و همسرانى از جنس خودتان براى شما قرار داد و نيز جفتهايى از چهارپايان آفريد؛ و شما را به اين وسيله (از طريق زوجيت) زياد مىكند؛ هيچ چيز همانند او نيست....»
نفى دخالت غير خدا در آفرينش و اعاده خلق، نشانگر توحيد در خالقيّت:
۱. «قُل هَل مِن شُرَكاكُم مَن يَبدَؤُا الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ قُلِ اللَّهُ يَبدَؤُا الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ فَانّى تُؤفَكون؛
بگو: آيا هيچ يك از معبودهاى شما، آفرينش را آغاز مىكند و سپس باز مىگرداند؟! بگو: تنها خدا آفرينش را آغاز كرده، سپس باز مىگرداند؛ با اين حال، چرا از حق روىگردان مىشويد؟!»
۲. «امَّن يَبدَؤُا الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ ... اءِلهٌ مَعَ اللَّهِ ...؛
يا كسى كه آفرينش را آغاز مىكند، سپس آن را باز مىگرداند ... آيا
معبودى با خداست؟! ....»
چگونگى آفرينش، منبعى براى
تفکّر انسانها جهت پى بردن به توحيد در خالقيّت:
«اوَ لَم يَرَوا كَيفَ يُبدِئُ اللَّهُ الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ انَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسير • قُل سيروا فِى الارضِ فَانظُروا كَيفَ بَدَا الخَلقَ ... • وما انتُم بِمُعجِزينَ فِى الارضِ ولا فِى السَّماءِ وما لَكُم مِن دونِ اللَّهِ مِن ولِىّ ...؛
آيا آنان نديدند چگونه خداوند آفرينش را آغاز مىكند، سپس آن را باز مىگرداند؟! اين امر بر خدا آسان است. بگو: در زمين بگرديد و بنگريد خداوند چگونه آفرينش را آغاز كرده است؟ سپس خداوند به همين گونه جهان آخرت را ايجاد مىكند؛ به يقين خدا بر هر چيزى تواناست. شما هرگز نمىتوانيد از حوزه
قدرت خداوند در زمين و آسمان بگريزيد؛ و براى شما جز خدا، سرپرست و ياورى نيست.»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۱۳۱، برگرفته از مقاله «دلایل توحید خالقیت».