دخان (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
دُخان یا
دود مادّه‌اى شبیه بخار،که پدید آمده از
سوختن اجسام است.
در لغتنامه
دهخدا در معنی «دود» آمده است: «جسمی تیره و بخاری شکل و شبیه ابر که به سبب
سوختن اشیاء پدید آید و به هوا
رود. بخاری تیره که از
سوخته خیزد. (یادداشت مؤلف). »
از عنوان دود، در باب هاى
طهارت،
صلاة و
صوم به كار رفته است.
۱)بنابر
قول مشهور،
آتش با تبدیل كردن چیز نجس به دود، آن را پاك مى‌گرداند.
مستفاد از
تحریرالوسیله امام خمینی آنچه که در واقع، پاک‌کننده هست «
استحاله جسمی به جسم دیگر»
است نه آتش؛ و استحاله گاه به‌واسطه
آتش اتفاق می‌افتد و گاه با غیر آن؛ و گاهی هم اصلاً استحاله تحقق پیدا نمی‌کند حتی با آتش، «بنابراین اگر آتش چیزی را - خواه
نجس یا
متنجس - به خاکستر یا دود یا بخار تبدیل
کند پاک می‌گردد. و همچنین است اگر به‌واسطه غیر آتش تبدیل به بخار یا دود یا خاکستر گردد.»
ولی اگر سبب استحاله نشود مثل این‌که «آتش چیزی را تبدیل به زغال یا
سفال یا
آجر یا گچ یا آهک نماید
نجاست آن باقی است.»
۲)هنگام
غسل دادن
میّت، دود كردن
عود و مانند آن از موادّ خوشبو كننده،
مکروه است.
۳)
نماز گزاردن در جایى كه دود و مانند آن زیاد باشد- در حدّى كه ذهن نمازگزار را به خود مشغول سازد-
کراهت دارد.
۴)دراینكه رساندن دود غلیظ به
حلق، موجب
بطلان روزه مى‌شود یا نه، اختلاف است. قول به
بطلان به متأخران، نسبت داده شده است.
امام خمینی در تحریرالوسیله می‌فرماید: «کما انّ الاقوی عدم لحوق الدخان به ایضاً. نعم، یُلحق به شرب الادخنة علی الاحوط.»
پس به نظر ایشان، دود بنابر اقوی به
غبار ملحق نیست و
روزه را باطل نمی‌کند. البته بنابر
احتیاط (واجب) کشیدن
دخانیات ملحق به رساندن غبار به
حلق است و
مبطل روزه است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۶۶۲ •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
