رحم (خویشاوند نسبی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَحِم (به فتح راء و کسر حاء)، به معنای خویشاوند نسبى است. از احکام آن در باب‌هاى
طهارت،
زکات،
جهاد،
هبه،
نکاح،
ارث و
شهادات سخن گفته‌اند.
صله رحم واجب است و قطع آن
حرام، بلکه از
گناهان کبیره است.
ریختن
خاک بر
قبر پس از
دفن میت در آن بر خویشان نسبى او
مکروه است.
ترک زینت (
حداد) بر نزدیکان نسبىِ
میت- مانند
فرزند،
پدر و
مادر،
برادر و
خواهر- به مدّت سه روز
مستحب است.
پدر، مادر،
پدر بزرگ،
مادر بزرگ،
فرزند و
نوه در صورتى که برده باشند، به
ملک فرد در نمى‌آیند، همچنین
خواهر،
عمه،
خاله،
دختر برادر و
دختر خواهر به
ملک مرد در نمى‌آیند. به بردگى گرفتن غیر افراد یاد شده از خویشان مکروه است.
کشتن
باغی از خویشاوندان هنگام
نبرد با باغیان، بنابر تصریح برخى مکروه است.
در پرداخت
زکات فطره و نیز
صدقات به مستحقان،
مستحب است خویشان مستحق بر دیگران مقدم داشته شوند.
هبه کردن به ارحام مستحب است،
لیکن نسبت به پدر و مادر، پس از هبه، فرزند نمى‌تواند از هبه خود برگردد و در جواز انصراف نسبت به سایر خویشان اختلاف است. مشهور، قائل به عدم جواز آن‌اند.
نفقه دادن به خویشان، جز پدر و مادر و فرزند مستحب است و در آنان با وجود شرایط واجب خواهد بود.
حضانت کودک بر عهده پدر و مادر و با فقدان آن دو، بر عهده دیگر ارحام است.
خویشاوندان در
ارث بردن از میت به ترتیب زیر به سه طبقه تقسیم مى‌شوند.
۱. فرزند، پدر و مادر میت.
۲. پدر بزرگ، مادر بزرگ، برادر و خواهر میت و فرزندان آنان.
۳. عمو، عمه، دایى و خاله میت و فرزندان ایشان.
با وجود طبقه پیشین، طبقه بعدى ارث نمى‌برد. چنان که در یک طبقه نیز با وجود نزدیک‌تر به میت، دورتر ارث نمى‌برد؛ از این رو، با وجود برادر و خواهر میت فرزندانشان ارث نخواهند برد.
گواهى دادن ارحام به نفع یا زیان یکدیگر با وجود شرایط آن پذیرفته است، جز
شهادت فرزند علیه پدر که بنابر مشهور پذیرفته نیست، بلکه بر این قول ادعاى
اجماع شده است.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۷۶-۷۸.
