• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَبْء (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَبْء (به فتح خاء و سکون باء) از واژگان قرآن کریم به معنی پوشيده و نهان است.



خَبْء به معنی پوشيده و نهان است.
راغب گويد: هر ذخيره شده پوشيده را خبأ گويند.
«خَبَأَ الشّيْ‌ءَ خَبْأً:سَتَرَهُ» اين كلمه در اصل مصدر است كه به معناى مفعول می‌آيد.


به موردی از خَبْء که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْخَبْ‌ءَ (آیه ۲۵ سوره نمل)

(أَلَّا يَسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي يُخْرِجُ‌ الْخَبْ‌ءَ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ يَعْلَمُ ما تُخْفُونَ وَ ما تُعْلِنُونَ‌)
« شیطان اعمالشان را بر آنان آراسته تا خدایى را كه در آسمان‌ها و زمين نهان را آشكار می‌كند و آن‌چه پنهان می‌كنيد و آشكار می‌داريد می‌داند، سجده نكنند.»
اين ترجمه بنابر آن است كه «الّا» را در اوّل آیه مشدّد بخوانيم.
ظاهر قرآن آن است كه اين آيه سخن هدهد است كه خطاب به سلیمان درباره قوم سباء گفته است ولى كلمه‌اى عجيب و قابل دقّت است.
نهان را آشكار ميكند يعنى چه؟ ناگفته نماند: برق در ميان ذرّات ابر و عسل و شیر در گل‌ها و علف‌ها نهان است خداوند به وسيله تخليه الكتريكى برق نهان را از ميان ابرها آشكار می‌كند و به وسيله زنبور عسل و گاو، عسل و شير نهان‌ را ظاهر می‌سازد. و ايضا تمام حبوبات و ميوه‌ها و غيره در گازهاى هوا و املاح دریا و خاک و آب پنهان و نهان‌اند خداوند به وسيله گل‌ها و گياهان و درختان آن‌ها را هر سال به اندازه معيّن آشكار می‌سازد و در اختيار مردم قرار می‌دهد و نيز نسل‌هاى آينده بشر و حیوانات و حشرات همه در عالم مخفى و مستوراند و به تدريج آشكار می‌شوند و به وجود خود ادامه می‌دهند.
سبحان اللّه چه واقعيّتى است؟!! درک هدهد چه درک عجيبى است؟! شايد معنى آيه‌ (وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ‌)
(و هيچ چيز نيست، مگر آن‌كه خزاين آن نزد ماست. ولى ما جز به اندازه معيّنى آن رانازل نمى‌كنيم.) همين باشد.



به مواردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می شود:

۳.۱ - خَبْ‌ءُ- حکمت ۵

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
««وَ الْمُسَالَمَةُ خَبْ‌ءُ الْعُيُوبِ»»
«تسالم پوشيدن عيب‌ها است.»


۳.۲ - مَخْبُوءٌ- حکمت ۱۴۰

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ»
«مرد زير زبانش پنهان است يعنى چون سخن گويد قدرش معلوم می‌شود.»



۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۲۷۴.    
۳. طریحی نجفی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۱، ص۱۱۸.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۲، ص۹.    
۵. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دار القلم، ص۲۷۴.    
۶. نمل/سوره۲۷، آیه۲۵.    
۷. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۱۵، ص۵۰۷.    
۸. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۳۵۶.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۰۰.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۴۱.    
۱۱. حجر/سوره۱۵، آیه۲۱.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۶۳.    
۱۳. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد‌باقر موسوی، ج۱۲، ص۲۰۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمد‌حسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۱۴۰.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۷۸.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۱۳.    
۱۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۷۰، حکمت ۳.    
۱۸. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۵۳، حکمت۵.    
۱۹. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۱۱، حکمت ۱۴۰.    
۲۰. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۸۹، حکمت ۱۴۸.    
۲۱. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴۵، حکمت ۳۹۲.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۳، حکمت ۱۴۸.    
۲۳. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۲.    
۲۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۲.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۲۲۱.    
۲۶. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۹.    
۲۷. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۵۳.    



قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «خب‌ء»، ج۲، ص۲۱۷-۲۱۸.    






جعبه ابزار