حَمیْم (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمیْم: (مِن فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمیمُ)«حَمیْم» از مادّه
«حَمّ» به معنای
آب داغ و سوزان یکی از نوشابه‌های دوزخیان می‌باشد؛
در برابر انواع «شراب طهور» که در آیات قبل، برای بهشتیان ذکر شده بود، و نیز به معنای «شی‌ء
داغ» است. و در آیه ۴۲ سوره
«واقعه» به معنای
آب سوزان است که، در آیات دیگر
قرآن نیز به آن اشاره شده است. مانند آیه ۱۹ «حج: »
(یُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمِیْمُ) «بر سر آنها
آب سوزان ریخته می‌شود». «یحموم» نیز از همین ماده است و در اینجا به تناسب «ظل» (سایه) به «دود غلیظ و سیاه و
داغ» تفسیر شده است، و سپس به «دوستان گرم و بسیار صمیمی» نیز اطلاق شده است.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با آیات:
(هَذَانِ خَصْمَانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيَابٌ مِّن نَّارٍ يُصَبُّ مِن فَوْقِ رُؤُوسِهِمُ الْحَمِيمُ)(این دو گروه، دشمن یکدیگرند که درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند؛ کسانی که
کافر شدند، لباس‌هایی از آتش برای آنها بریده شده، و مایع سوزان بر سرشان ریخته می‌شود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: يعنى براى كفار لباس از آتش مى‌برند، و از بالاى سرشان
آب جوش بر سرشان مى‌ريزند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فِي سَمُومٍ وَحَمِيمٍ) (آنها در میان بادهای کُشنده و
آب سوزان قرار دارند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه حمیم به معنای
آب بسیار
داغ است، و تنوین در آخر
سموم و حمیم عظمت آن دو را می‌رساند. (در
فارسی هم وقتی می‌خواهیم بفهمانیم فلانی
شجاعت عجیبی به خرج داد، می‌گوییم: فلانی شجاعتی کرد، یعنی شجاعتی وصف‌ناپذیر).
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(فَشَارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ) (و روی آن از
آب سوزان می‌نوشید.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: در این آیه
خدای تعالی به
رسول گرامی خود دستور می‌دهد از استبعاد آنان نسبت به معاد پاسخ داده، آن را تثبیت کند، و آن گاه به ایشان خبر دهد که در
روز قیامت چه زندگیی دارند، طعام و شرابشان چیست؟ طعامشان زقوم و شرابشان حمیم است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(فَنُزُلٌ مِّنْ حَمِيمٍ) (با
آب سوزان دوزخ پذیرایی می‌شود.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: معناى آيه اين است كه: و اما اگر چنانچه آن مرده از اهل تكذيب و ضلالت باشد، پذيرايى و ضيافتى از
آب سخت
داغ و نوش جانى از حرارت آتش خواهد داشت.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(هَذَا فَلْيَذُوقُوهُ حَمِيمٌ وَغَسَّاقٌ) (این مایع سوزان و مایع بدبویی است که باید از آن بچشند!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه حميم به معناى حرارت بسيار زياد است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(وَلَا يَسْأَلُ حَمِيمٌ حَمِيمًا) (و هیچ دوستی صمیمی سراغ دوستش را نمی‌گیرد!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه حمیم به معنای خویشاوند نزدیکی است که
انسان اهتمام به امر او داشته و برایش دلسوزی بکند، و این جمله اشاره است به سختی روز قیامت، به‌طوری‌که هر انسانی در آن روز آن‌قدر مشغول به خویشتن است که به کلی نزدیکان خود را از یاد می‌برد، به‌طوری‌که هیچ حمیمی از حال حمیم خود نمی‌پرسد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا) (جز آبی سوزان و مایعی از چرک و
خون.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه حميم به معناى
آب بسيار
داغ است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حَمیْم»، ص۱۹۶.
