• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَتْم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَتْم (به فتح حاء و سکون تاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای واجب و قطعی است.
این ماده فقط يک بار در «نهج البلاغه» آمده است.



حَتْم به معنای واجب و قطعی آمده است.



موردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - حاتِماً - حکمت ۷۳ (قضا و قدر)

مردى از امام امام (صلوات‌الله‌علیه) پرسيد: آيا رفتن ما به طرف شام از روى قضا و قدر الهی بود؟ آن حضرت ضمن جواب مفصلى كه به او داد فرمود:
«وَيْحَکَ! لَعَلَّکَ ظَنَنْتُ قَضاءً لازِماً وَ قَدَراً حاتِماً وَ لَوْ كانَ ذلِکَ كَذلِکَ لَبَطَلَ الثَّوابُ و الْعِقابُ وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعيدُ.»
يعنى «قضاء و قدر حتمى و الزامى نبود كه ما را مجبور كند و اگر كارها و از جمله رفتن به شام حتمى و جبرى باشد ديگر ثواب و عقاب باطل شده و وعد و وعید ساقط می‌گردد.»
با جبر، تكليف وجود ندارد.



این واژه یک بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۴۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۶، ص۳۲.    
۳. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۳، ص۱۹۵.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۶، حکمت ۷۳.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۱۶۷، حکمت ۷۸.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۸۱، حکمت ۷۸.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۴۹، حکمت ۷۸.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۷۱.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۴۷۲-۴۷۳.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۲، ص۴۶۴-۴۶۷.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۱۱۷-۱۲۰.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۲۲۷.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۷۸۶، حکمت ۷۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حتم»، ص۲۴۹.    






جعبه ابزار