حَبْر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حِبْر (به کسر جیم و سکون باء) و
حَبْر (به فتح جیم و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای عالم و اثر پسندیده است.
جمع آن
احبار بوده و منظور از
احبار در
آیات قرآن علمای
یهود است.
کلمه
احبار که چهار بار در
کلام اللّه مجید آمده است.
حِبْر و
حَبْر به معنای عالم و اثر پسندیده است.
عالم را از آن جهت
حَبْر گویند که اثر علم و عملش می‌ماند جمع آن
احبار است.
در
اقرب الموارد گوید:
حَبْر به معنی عالم است ولی کسر آن افصح است زیرا بر وزن افعال (
احبار) جمع بسته می‌شود.
به مواردی از
حِبْر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(فَهُمْ فِی رَوْضَةٍ یُحْبَرُونَ) «آنها در باغ مخصوصی شاد می‌شوند.»
آنها در باغ مخصوصی شاد می‌شوند. که اثر پسندیده نعمت در چهره‌شان آشکار می‌گردد.
(شما و همسرانتان در نهايت شادمانى وارد
بهشت شويد!)
«
تُحْبَرُونَ» را شاد و مسرور شدن گفته‌اند.
به قول
راغب سروری که اثر آن از چهره پیداست مثل:
(وَ لَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَ سُرُوراً)(و از آنها استقبال مى‌كند درحالى كه شادمان و مسرورند)
نضرت طراوت ظاهر و سرور شادی باطن است.
(آنها دانشمندان و
راهبان خويش را معبودهايى در برابر
خدا قرار دادند...)
(يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّ كَثِيرًا مِّنَ الأَحْبَارِ وَ الرُّهْبَانِ لَيَأْكُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَ يَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ وَ الَّذِينَ يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لاَ يُنفِقُونَهَا فِي سَبِيلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِيمٍ) (اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! بسيارى از
احبار يهود و
راهبان نصرانی)، اموال مردم را بباطل و ناروا مى‌خورند، و آنان را از راه
خدا باز مى‌دارند. و كسانى كه طلا و نقره را گنجينه و ذخيره و پنهان مى‌سازند، و در راه خدا
انفاق نمى‌كنند، به مجازات دردناكى بشارت ده!)
مثل این‌که در آیه ۳۱ و ۳۴
سوره توبه شامل علماء
یهود و
نصاری هر دو است و چون درباره علماء نصاری کلمه «قسّیسین» به کار رفته به نظر می‌آید که مراد از
احبار علماء یهود باشد.
صحاح آن را
احبار یهود گفته است.
قاموس و
مجمع البیان مطلق عالم ذکر کرده‌اند.
(ما
تورات را نازل كرديم در حالى كه در آن، هدايت و نورى بود؛ و
پیامبران بنی‌اسرائیل، كه در برابر فرمان خدا تسليم بودند، طبق آن براى يهود حكم مى‌كردند؛ و همچنين علما و دانشمندان الهى بر اساس كتاب خداوند كه به آنها سپرده شده و بر آن گواه بودند، داورى مى‌نمودند. بنابراين، به خاطر داورى بر طبق آيات الهى، از مردم نترسيد، و از نافرمانى من بترسيد؛ و آيات مرا به بهاى ناچيزى نفروشيد و آنها كه به آنچه خدا نازل كرده حكم
نمى‌كنند، كافرند.)
(لَوْلاَ يَنْهَاهُمُ الرَّبَّانِيُّونَ وَ الأَحْبَارُ عَن قَوْلِهِمُ الإِثْمَ وَ أَكْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا كَانُواْ يَصْنَعُونَ) (چرا دانشمندان و علماى يهود و نصارا)، آنها را از سخنان گناه‌آميز و خوردن مال حرام، نهى
نمى‌كنند؟! چه بد و ناپسند است عملى كه انجام مى‌دادند!)
به قرینه سیاق در علماء یهود به کار رفته است.
کلمه
احبار که چهار بار در کلام اللّه مجید آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حبر»، ج۲، ص۹۵.
