• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حَبَر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





حَبَر (به فتح حاء و باء) از واژگان نهج البلاغه به معنای شادی و سرور است.
حِبْر (به کسر حاء و سکون باء) به معنای زینت دادن است؛
تَحْبير (به فتح تاء و سکون حاء) نیز به معنای زينت دادن است.
از اين ماده سه مورد در «نهج البلاغه» آمده است.



حَبَر (بر وزن شرف) به معنای شادی و سرور آمده است.
فعل آن از علم یعلم است: «حبر الرجل حبرا و حبورا: سرّ.»
حِبْر بر وزن علم، به معنای «زینت دادن» است: «حبره حبرا: زیّنة.»
تَحْبير نیز به معنای زينت دادن است.



برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - حَبْرَتُها - خطبه ۱۱۰ (دنیا)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با دنیا فرموده:
«فإِنّی أُحَذِّرُكُمُ الدُّنْيا فإِنَّها ... وَ تَحَلَّتْ بِالاْمالِ وَ تَزَيَّنَتْ بِالْغُرورِ لا تَدومُ حَبْرَتُها وَ لا تؤْمَنُ فَجْعَتُها.»
«و دنيا با آرزوها زينت شده و با فريفتن مزيّن گشته است، سرورش دائمى نيست و از پشامد ناگهان‌اش در امان نمى‌شود.»


۲.۲ - حَبْرَة - خطبه ۱۱۰ (شادی و رنج در دنیا)

امام (علیه‌السلام) فرموده:
«لَمْ يَكُنِ امْرُؤٌ مِنْها فی حَبْرَة إِلاّ أَعْقَبَتْهُ بَعْدَها عَبْرَةً.»
(هيچ كس از دنيا شادمانى نديده جز اين كه پشت سرش با اشک و آه روبه‌رو شده است.)
«عَبره» (به فتح عین)، به معنای اشک چشم است.


۲.۳ - مُحَبَّرَةٌ - نامه ۷ (معاویه)

آن حضرت به معاویه می‌نویسد:
«فَقَدْ أَتَتْنی مِنْکَ مَوْعِظَةٌ مُوَصَّلَةٌ وَ رِسالَةٌ مُحَبَّرَةٌ نَمَّقْتَها بِضَلالِکَ...»
«از تو به من موعظه‌اى آمد كه مطالب مختلف و متباین در آن به هم وصل شده بود و نامه مزيّنى كه با گمراهى خودت آن را زينت داده بودى.»



این واژه در سه بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۲۴۶.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۳، ص۲۵۷.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ص۵۷۶.    
۴. خرکوشی نیشابوری، ابوسعید، شرف المصطفی، ج۵، ص۴۰۷.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ص۵۷۶.    
۶. مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ط موسسه الوفاء، ج۹۷، ص۲۸.    
۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۲، خطبه ۱۱۰.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۱۶، خطبه ۱۰۹.    
۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۴، خطبه ۱۱۱.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۳، خطبه ۱۱۱.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۷.    
۱۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۵۰-۱۵۱.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۲-۲۳.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۸.    
۱۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۲۶.    
۱۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۳، خطبه ۱۱۰.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۲۱۶، خطبه ۱۰۹.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۴، خطبه ۱۱۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۳، خطبه ۱۱۱.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۷.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۵۱-۱۵۲.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۲۸-۲۹.    
۲۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۹.    
۲۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۲۶.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۸۸، نامه ۷.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۸، نامه ۷.    
۲۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۶۷، نامه ۷.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷۳، نامه ۷.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۰۲.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۰۴-۶۰۶.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۹، ص۹۰-۹۱.    
۳۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۲۲۴.    
۳۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۴۱.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۲، خطبه ۱۱۰.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۵۳، خطبه ۱۱۰.    
۳۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۵۸۸، نامه ۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حبر»، ج۱، ص۲۴۶.    






جعبه ابزار