حروف مقطعه (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حروف مقطعه: (المر تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ) «حروف مقطعه» از
واژگان قرآن کریم است که درباره آن، مطالب، احتمالات و نظریات مختلفی بین مفسرین
ذکر شده، ولی تازه‌ترین نظریه، تحقیقات دکتر رشاد خلیفه مصری است که در ذیل مطالب او بیان می‌شود.
به موردی از کاربرد «
حروف مقطعه» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(المر تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ وَ الَّذيَ أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ الْحَقُّ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَ النّاسِ لا يُؤْمِنونَ) «المر، اين‌ها آيات كتاب الهى است؛ و آن‌چه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده،
حق است؛ هر چند بيشتر مردم ايمان نمى‌آورند.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
چنان‌چه درسوره هایی كه به
حروف مقطعه افتتاح شده تدبر شود، مانند «
الم» ها، «
الر» ها، «
طس» ها و «
حم» ها، هرآینه می یابی كه این سوره‌ها از حیث محتوا مشابه یک دیگرند، سیاق آن ها یک نواخت است لذا ممكن است حدس زده شود كه میان این
حروف و محتوای سوره های مربوطه رابطه ای وجود دارد مثلا
سوره اعراف به «المص» مصدر گشته، شاید جامع بین محتوای سوره های «الم» و سوره «ص» باشد.
سوره رعد كه مصدر به «المر» گشته، شاید جامع محتوای سوره های «الم» و سوره «ص» باشد هم چنین سوره رعد كه مصدر به «المر» گشته شاید جامع بین محتوای سوره های «الم» و سوره های «الر» باشد و لذا چنین استفاده می شود كه این
حروف رموز و اشارت هایی باشند میان خدا و رسول، كه از دید ما پنهان است وبیش از این نحو ارتباط، چیزی از آن نمی دانیم باشد كه دیگران بیش تر و بهتر از آن دریابند شاید به همین معنا اشارت باشد.
مکارم شیرازی در
تفسیر نمونه می‌فرمایند:
«دكتر رشاد خليفه» دانشمند شيميدان مصرى بار ديگر اين حقيقت را به ثبوت رسانيد كه اين كتاب بزرگ آسمانى محصول مغز
بشر نيست و انسان‌ها قادر نخواهند بود مثل آن را بياورند.
او در
آمریکا در شهر «سانت لويس» در ايالت «ميسورى» براى تكميل تحقيقات شگفت‌انگيز خود مدت‌ها از مغزهاى الكترونيكى استفاده كرد.
تمام كوشش استاد مزبور براى
کشف معانى
حروف مقطعه قرآن يعنى
حروفى مانند (ق - الم - يس و...) صورت گرفته است، او به كمک محاسبات پيچيده‌اى ثابت كرد كه رابطه نزديكى ميان
حروف مزبور، با
حروف سوره‌اى كه در آغاز آن قرار گرفته‌اند، وجود دارد.
بنابراين از مغز الكترونيكى تنها براى انجام محاسبه تعداد
حروف سوره‌ها و به دست آوردن نسبت (و به اصطلاح) «در صد» هر يک از
حروف كمک گرفته است، نه اين كه
تفسیر آيات قرآن را از ماشين خواسته باشد! دكتر رشاد مى‌گويد: از ميان مجموع سوره‌هاى قرآن ۲۹ سوره است كه در آغاز آن‌ها «
حروف مقطعه» آمده است و جالب اين كه اين
حروف مجموعاً درست نصف
حروف ۲۸ گانه الفباى عربى را تشكيل مى‌دهد و آن‌ها عبارتند از: ا - ح - ر - س - ص - ط - ع - ق - ك - ل - م - ن - ه - ى كه گاهى آن‌ها را «
حروف نورانى» نيز مى‌نامند.
او مى‌گويد: سال‌ها بود كه مى‌خواستم بدانم، معنى اين «
حروف به ظاهر از هم بريده» در آغاز سوره‌هاى قرآن چيست؟ و هر
قدر به تفاسير مفسران بزرگ و آراى مختلفى كه در اين زمينه داده بودند مراجعه كردم، پاسخ قانع كننده‌اى نيافتم، از خداوند يارى جستم و به مطالعه دست زدم، ناگهان به اين
فکر افتادم كه شايد ميان اين
حروف و
حروف هر سوره‌اى كه آن‌ها در آغازش قرار گرفته‌اند رابطه‌اى وجود داشته باشد! لذا قبلا تمام
حروف ۱۴ گانه مزبور را در ۱۱۴ سوره قرآن به طور جداگانه و همچنين مجموع
حروف هر
سوره را دقيقا تعيين كردم و با شماره هر سوره، به مغز الكترونيكى (براى انجام محاسبات پيچيده بعدى) سپردم.
سپس مغز الكترونيكى را يک سال تمام براى انجام محاسباتى كه به آن اشاره شد به كار گرفتم.
مغز الكترونيكى با محاسبات خود براى ما روشن ساخت كه ميزان هريک از
حروف ۱۴ گانه در هر سوره از ۱۱۴ سوره قرآن به نسبت مجموع
حروف آن سوره، چند درصد است.
فى المثل، پس از محاسبه مى‌يابيم كه نسبت
حرف قاف كه يكى از
حروف نورانى قرآن است در سوره «فلق» بزرگترين رقم را دارد (۶/۷۰۰ درصد) و در درجه اوّل در ميان سوره‌هاى قرآن است (البته به استثناى سوره ق)! بعد از آن سوره «
قیامت» قرار دارد كه تعداد قاف‌هاى آن نسبت به
حروف سوره مزبور (۳/۹۰۷ درصد) مى‌باشد و پس از آن سوره «و الشمس» است (۳/۹۰۶ درصد). و بدين ترتيب اين نسبت را در تمام ۱۱۴ سوره قرآن به دست مى‌آوريم. (نه تنها درباره اين يک
حرف، بلكه درباره تمام
حروف ۱۴ گانه
نورانى) بنابراين، نسبت مجموع
حروف هر يک از سوره‌ها با يكايک اين
حروف روشن مى‌شود.
• نسبت
حرف «ق» در سوره «ق» از تمام سوره‌هاى قرآن بدون استثنا بيشتر است يعنى آياتى كه در طى ۲۳ سال دوران نزول قرآن، در ۱۱۳ سوره ديگر قرآن آمده، آن‌چنان است كه
حرف قاف در آن‌ها كمتر به‌كار رفته‌است.
همچنين محاسبات نشان مى‌دهد كه
حرف «ص» در سوره «ص» نيز همين حال را دارد، يعنى مقدار آن به تناسب مجموع
حروف سوره، از هر سوره ديگر قرآن بيشتر است.
و نيز
حرف «ن» در سوره «ن و القلم» بزرگترين رقم نسبى را در ۱۱۴ سوره قرآن دارد تنها استثنايى كه در اين زمينه وجود دارد، سوره «حجر» است كه تعداد نسبى «ن» در آن بيشتر از سوره «ن و القلم» است، امّا جالب اين است كه
سوره حجر يكى از سوره‌هايى است كه آغاز آن «الر» مى‌باشد و بعداً خواهيم ديد اين سوره‌ها كه آغاز آن‌ها «الر» است بايد همگى در حكم يک سوره محسوب شود و اگر چنين كنيم نتيجه مطلوب به دست خواهد آمد يعنى نسبت تعداد «ن» در مجموع اين‌ها از سوره «ن و القلم» كمتر خواهد شد.
• چهار
حرف «المص» را در آغاز
سوره اعراف در نظر بگيريد، اگر الف‌ها، ميم‌ها و صادهايى كه در اين سوره وجود دارد با هم جمع كنيم و نسبت آن را با
حروف اين سوره بسنجيم، خواهيم ديد كه از تعداد مجموع آن در هر سوره ديگر قرآن بيشتر است! و همين‌طور در ساير
حروف مقطعه قرآن.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «حروف مقطعه»، ج۱، ص۷۶.
