• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حامیم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



مقالات مرتبط: سور حامیم.

حامیم، از واژگان قرآن کریم است و از حروف مقطعه می‌باشد. این کلمه در ابتدای هفت سوره از سوره‌های قرآن کریم آمده است.



حامیم کلمه‌ حم‌ در اوّل هفت سوره از سوره‌های قرآن کریم واقع است و آنها عبارت‌اند از سوره غافر، فصّلت، سوره شوری، زخرف، دخان، جاثیه و سوره احقاف. و در اوّل شوری کلمه‌ «عسق» بر آن اضافه شده است. مفسّران درباره حروف مقطعه اقوال مختلف دارند و روایاتی نیز در این باره نقل شده که تنقیح آنها کار مفصّلی است.


حبیب‌اللَّه نوبخت نویسنده کتاب دیوان دین معتقد است که حروف مقطّعه در اوائل سور عنوان مطالب آن سوره‌هاست البتّه مختصر و منحوت عنوان.به عقیده وی مطالب سوره‌های حم به استثنای سوره شوری، همه درباره حیات و موت است و «ح» در همه آنها مختصر حیات و «م» مختصر و منحوت موت یا ممات است. آیاتی چند از سوره‌ها را درباره حیات و موت شاهد آورده و از کشف الغمّه اربلی نقل می‌کند که: امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در صفّین برای جنگجویان خود شعاری اختیار کرد و فرمود: هر که یک نفر را بکشد با فریاد بلند بگوید «حم» و شریح بن اوفی از یاران آن حضرت، چون نیزه خود را به سینه محمد بن طلحه فرو برد فریاد کشید: «حم» این شعار بدان معنی بود که: اینک حدّ فاصل میان حیات و ممات.
[۱۰] نوبخت، حبیب‌الله، دیوان دین، ص۴۱۴-۴۱۹.
بنا بر قول ایشان‌ «عسق» در سوره شوری باید اشاره به عیسی سلیمان و قیامت باشد ولی در سوره شوری از سلیمان خبری نیست و شاید «س» اشاره سماوات است که مکرّر در آن سوره یاد شده است.


در المیزان اوّل سوره شوری بعد از نقل احتمالات می‌گوید: ممکن است حدس زد که میان حروف مقطعه و مضامین سوره‌هایی که با آنها شروع می‌شوند ارتباط خاصّی باشد، و شاید این سخن معنی آن روایت است که اهل سنت از علی (علیه‌السّلام) بنا بر نقل مجمع نقل کرده‌اند فرمود: برای هر کتاب صفوه و خالصی است و صفوه این کتاب حروف تهجّی است. ناگفته نماند بنا بر قول دیوان دین و المیزان، میان ق و مضامین این سوره ارتباط خاصّی است زیرا ق مختصر قیامت و مضامین سوره ق درباره قیامت است ولی کشف دکتر رشاد درباره مقطعات بسیار عالی و در «عسق» نقل شده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۹.    
۲. غافر/سوره۴۰، آیه۱.    
۳. فصلت/سوره۴۱، آیه۱.    
۴. شوری/سوره۴۲، آیه۱.    
۵. زخرف/سوره۴۳، آیه۱.    
۶. دخان/سوره۴۴، آیه۱.    
۷. جاثیه/سوره۴۵، آیه۱.    
۸. احقاف/سوره۴۶، آیه۱.    
۹. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمّه، ج۱، ص۲۴۲.    
۱۰. نوبخت، حبیب‌الله، دیوان دین، ص۴۱۴-۴۱۹.
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۱۸، ص۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «حامیم»، ج۲، ص۱۶۹-۱۷۰.    


رده‌های این صفحه : حروف مقطعه | مفردات قرآن




جعبه ابزار