حروف ایجادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حروف ایجاد کننده نسبت و معنا هنگام
استعمال را حروف ایجادی گویند.
حروف ایجادی، مقابل
حروف حکایی بوده و به حروفی گفته می‌شود که
ایجاد نسبت می‌نماید؛ به این صورت که استعمال الفاظ این حروف، باعث ایجاد معانی آنها می‌گردد؛ معانیی که با قطع نظر از استعمال، هیچ گونه تقرر و ثبوتی ندارد.
حروف حکایی، خصوصیت
حکایت از واقعیتی را دارد که قبل از استعمال در ظرف مناسب خود تقرر و ثبوت داشته است؛ اما حروف ایجادی از هیچ واقعیتی حکایت نمی‌کند و در واقع، مطلبی وجود ندارد تا این حروف آیینه آن قرار گیرد، بلکه معانی به وسیله همین حروف ایجاد می‌شود، مانند ایجادی که در باب
عقود و
ایقاعات وجود دارد و با نفس
عقد یا
ایقاع، اثر آن، مثل
ملکیت در بیع یا
زوجیت در نکاح و یا جدایی در
طلاق، تحقق پیدا می‌کند.
برای مثال، حرف تاکید «لام» در
جمله «زید لقائم» نقش ایجاد
تایید و تاکید نسبت به مضمون جمله را داشته و از چیزی حکایت نمی‌کند.
حروف قسم، ندا، تاکید، کاف خطاب و غیر آن از مصادیق حروف ایجادی می‌باشد، هر چند بعضی هم چون مرحوم «
محقق نایینی » تمام حروف را ایجادی می‌دانند.
حروف ایجادی همانند حروف حکایی نیاز به تعلق و نسبت (نیاز به غیر) دارد؛ یعنی همان گونه که حروف حکایی اگر به تنهایی
استعمال شود فاقد معنا بوده و معنا دار بودن آنها نیاز به تعلق و نسبت دارد، حروف ایجادی هم، دارای تعلق بوده و از
استقلال بهره‌ای ندارد.
فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۴۱۹، برگرفته از مقاله «حروف ایجادی».
