• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حج افراد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


حج افراد از اقسام حج است. از این عنوان در باب حج سخن گفته‌اند.


حج بر سه قسم است: تمتع ( حج تمتع)، قران ( حج قران) و افراد. علت نامگذاری آن به افراد، انفصال آن از عمره و عدم ارتباط بین آن دو است.
[۱] مستند الشیعة، ج۱۱، ص۲۰۶.    
[۲] مستند الشیعة، ج۱۱، ص۲۰۸.    


حج افراد، همچون قران، وظیفه اهالی مکه و کسانی است که فاصله محلّ سکونتشان تا مکه کمتر از دوازده یا ۴۸ میل- بنابر اختلاف اقوال در مسئله- است
[۳] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴- ۴۷.    
( آفاقی).
امام خمینی درباره این‌که حج اِفراد وظیفه‌ چه‌ کسی است می‌فرمایند: «حج سه قسم است: «تمتع» و «قران» و «افراد». و اوّلی بر کسی‌که از مکه دور است واجب می‌باشد و دوتای دیگر بر کسی‌که حاضر است یعنی دور نیست واجب می‌باشد. و حد دوری از هر طرف مکه بنابر اقوی‌ چهل و هشت میل می‌باشد، و کسی‌که در سر این حد است ظاهر این است که وظیفه‌اش تمتع است، و اگر در اینکه منزلش داخل حد یا خارج از آن است شک نماید، واجب است فحص نماید. و اگر متمکن از فحص نباشد باید مراعات احتیاط نماید. آنچه که گذشت نسبت به حجة الاسلام است و اما حج نذری و مانند آن، پس شخص حق دارد هر نوع حجّی را که می‌خواهد نذر نماید، و همچنین است‌ حال هردو عِدل آن (یعنی قسم و عهد) و اما حج افسادی تابع حجّی است که آن را فاسد کرده است.»
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۵، کتاب الحج، القول:فی اقسام الحج.    

و «کسی‌که دو وطن دارد که یکی از آن‌ها در کمتر از حد و دیگری در خارج از حد یا در سرحدّ می‌باشد لازم است که در هر کدام که بیشتر سکونت دارد واجب آن را انجام دهد، به شرطی که دو سال در مکه اقامت نکرده باشد، پس اگر هر دو وطن مساوی باشند چنانچه از هر دو وطن مستطیع باشد بین دو وظیفه مخیّر می‌باشد، اگرچه افضل آن است که تمتع را اختیار نماید و اگر از یکی از آن‌ها مستطیع باشد نه از دیگری لازم است که وظیفه وطن استطاعت را انجام دهد.»
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۵، کتاب الحج، القول:فی اقسام الحج، مسالة ۱.     وطنان


احرام از میقات در صورتی که از منزلش به مکه نزدیک‌تر باشد و در صورت نزدیک‌تر بودن منزل، از منزلش محرم می‌شود؛ وقوف در عرفات و مشعر؛ به جا آوردن اعمال منیٰ در روز عید قربان (رمی جمره عقبه و حلق یا تقصیر)؛ انجام دادن اعمال مکه (طواف زیارت و نماز آن، سعی بین صفا و مروه و طواف نساء و دو رکعت نماز آن) و انجام دادن اعمال منی در ایام تشریق
[۶] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳.    
[۷] مناسک حج (مراجع،) ص۹۷.
(بیتوته در شبهای یازدهم و دوازدهم و برای برخی، سیزدهم و رمی جمرات سه گانه در روزهای آن). اگر علاوه بر حج، عمره مفرده بر او واجب باشد، بنابر مشهور بلکه ادعای اجماع شده، بعد از اتمام مناسک حج، برای عمره از ادنی الحل‌ محرم شده و اعمال عمره را به جا می‌آورد
[۸] المعتمد فی شرح المناسک، ج۳، ص۲۷۳.
( عمره مفرده).
بنابر مشهور، در حج افراد، تقدیم طواف- اعمّ از واجب و مستحب- بر وقوف به عرفات جایز است؛ لیکن در لزوم تجدید تلبیه پس از هر طواف و عدم لزوم آن اختلاف است. بنابر قول نخست حاجی در صورت تلبیه نگفتن از احرام خارج می‌شود؛ لیکن بنابر قول دوم تنها با نیت خروج از احرام، خروج تحقق می‌یابد، هرچند بهتر است پس از هر طوافی تلبیه را تجدید کند.
[۹] جواهر الکلام،ج۱۸، ص۵۹- ۶۵.    
[۱۰] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۷۸.    

در حج افراد قربانی واجب نیست؛ هرچند مستحب است.
[۱۱] جواهر الکلام،ج۱۸، ص۹۶.    


نیت، وقوع مناسک در ماههای حج (شوال، ذیقعده و ذیحجه) و احرام از میقات یا منزل خود، از شرایط حج افراد است.
[۱۲] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۹- ۵۰.    


کسی که وظیفه‌اش حج افراد است، بنابر مشهور در حال اختیار نمی‌تواند آن را تمتع قرار دهد و یا به آن عدول کند.
[۱۳] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴.    
[۱۴] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۷.    
در حال اضطرار عدول به تمتع جایز است.
[۱۵] مستند الشیعة ج۱۳ ص۱۰۳- ۱۰۴.    

کسی که به نیت حج افراد محرم شده، در صورتی که حج تمتع نیز بر او جایز باشد، پس از داخل شدن در مکه بهتر است به عمره تمتع عدول کند.
[۱۶] جواهر الکلام، ج۱۸، ص۷۱.    

زن حائض یا کسی که بر اثر ضیق وقت فرصت به جا آوردن عمره تمتع را ندارد باید به حج افراد عدول کند و اعمال آن را انجام دهد.
[۱۷] مناسک حج (مراجع)، ص۹۷.

امام خمینی در تحریرالوسیله درباره حد ضیق وقت می‌فرمایند: «و حدّ ضیق الوقت خوف فوات الاختیاری من وقوف عرفة علی الاصحّ.»
[۱۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
پس کسی‌ که خوف نرسیدن به وقوف اختیاری عرفه دارد یعنی می‌ترسد اگر بخواهد عمره تمتع را تمام کند به وقوف اختیاری عرفه نرسد جایز است که نیّت را به حج افراد برگرداند و عمره را بعد از حج به‌جا آورد. و این حکم نسبت به حج مستحبی عمومیت دارد و آن را هم شامل می‌شود همان‌گونه که در تحریرالوسیله بیان فرموده‌اند: «و الظاهر عموم الحکم بالنسبة الی الحجّ المندوب، فلو نوی التمتّع ندباً، و ضاق وقته عن اتمام العمرة و ادراک الحجّ، جاز له العدول الی الافراد، و الاقوی‌ عدم وجوب العمرة علیه.»
[۱۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
بنابراین اگر کسی حج تمتع مستحبی را قصد نماید و وقت برای تکمیل عمره و رسیدن به حج تنگ شود برای او جایز است که به حج افراد عدول نماید، و اقوی این است که عمره بر او واجب نیست. نکته حائز اهمیت این است به نظر امام خمینی عدول از حج تمتع به افراد در صورت تنگی وقت برای غیر حائض و نفساء جایز
[۲۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
و برای حائض و نفساء واجب
[۲۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    
است.
و مراد از تنگی وقت برای زن حائض یا نفساء این است که وقتش برای پاک شدن و تکمیل عمره تنگ شود.
[۲۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    
در این صورت بر او واجب است که به حج افراد عدول نماید و آن را تمام کند سپس بعد از حج، عمره به‌جا آورد. و اگر به خاطر عذری بدون احرام داخل مکه شده و وقت ضیق شود برای حج افراد احرام می‌بندد و بعد از حج، عمره مفرده به جا می‌آورد و صحیح است و کفایت از حَجة الاسلام می‌کند.
[۲۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    


۱. ↑ مستند الشیعة، ج۱۱، ص۲۰۶.    
۲. ↑ مستند الشیعة، ج۱۱، ص۲۰۸.    
۳. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴- ۴۷.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۵، کتاب الحج، القول:فی اقسام الحج.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۵، کتاب الحج، القول:فی اقسام الحج، مسالة ۱.     وطنان
۶. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۳.    
۷. ↑ مناسک حج (مراجع،) ص۹۷.
۸. ↑ المعتمد فی شرح المناسک، ج۳، ص۲۷۳.
۹. ↑ جواهر الکلام،ج۱۸، ص۵۹- ۶۵.    
۱۰. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۷۸.    
۱۱. ↑ جواهر الکلام،ج۱۸، ص۹۶.    
۱۲. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۹- ۵۰.    
۱۳. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۴.    
۱۴. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۷.    
۱۵. ↑ مستند الشیعة ج۱۳ ص۱۰۳- ۱۰۴.    
۱۶. ↑ جواهر الکلام، ج۱۸، ص۷۱.    
۱۷. ↑ مناسک حج (مراجع)، ص۹۷.
۱۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
۱۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
۲۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۲۹، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۵.    
۲۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    
۲۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    
۲۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۳۰، کتاب الحج، القول:فی صورة حج التمتع اجمالا، مسالة ۷.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۲۱۶ -۲۱۷.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.


رده‌های این صفحه : اقسام حج | حج | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه
جعبه ابزار