جَمْح (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جَمْح (به فتح جیم و سکون میم) از
واژگان قرآن کریم به معنای رفتن با شتاب است.
جَمْح به معنی شتاب رفتن است.
راغب گوید: اصل آن در اسب است (اسب سرکش) که نشاط و تند رفتنش طوری باشد که راکب نتواند آن را باز دارد.
در
قاموس و
اقرب الموارد نیز نظیر آن گفته است، مصدر آن جمح، جموح و جماح آمده است.
به مواردی از
جَمْح که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَاً اَوْ مَغاراتٍ اَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا اِلَیْهِ وَ هُمْ یَجْمَحُونَ) «اگر پناهگاه یا نهانگاه‌ها یا گریزگاهی می‌یافتند شتابان و با نشاط به سوی آن رو می‌کردند.»
مجمع البیان آن را شتاب رفتن معنی کرده است.
در ذیل اللغة فرموده: جماح تند رفتن است که چیزی رونده را باز ندارد.
از این مادّه در
قرآن فقط صیغه فوق هست.
به موردی که در «
نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام علی (صلوات‌الله‌علیه) چون شنيد عده‌اى از اهل كوفه به طرف
خوارج رفته‌اند فرمود:
«فَحَسْبُهُمْ بِخُروجِهمْ مِنَ الْهُدى، وَ ارْتِكاسِهِمْ في الضَّلال وَ الْعَمى، وَ صَدِّهِمْ عَنِ الْحَقّ، وَ جِماحِهمْ في التِيهِ» یعنی: «بس است براى آن‌ها خروجشان از هدايت و وارونه شدنشان در گمراهى و كورى و اعراضشان از
حق و سركشى‌شان در ضلالت.»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جمح»، ج۲، ص۴۷.
