• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جَمْح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





جَمْح (به فتح جیم و سکون میم) از واژگان قرآن کریم به معنای رفتن با شتاب است.



جَمْح به معنی شتاب رفتن است.
راغب گوید: اصل آن در اسب است (اسب سرکش) که نشاط و تند رفتنش طوری باشد که راکب نتواند آن را باز دارد.
در قاموس و اقرب الموارد نیز نظیر آن گفته است، مصدر آن جمح، جموح و جماح آمده است.



به مواردی از جَمْح که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - یَجْمَحُونَ‌ (آیه ۵۷ سوره توبه)

(لَوْ یَجِدُونَ مَلْجَاً اَوْ مَغاراتٍ اَوْ مُدَّخَلًا لَوَلَّوْا اِلَیْهِ وَ هُمْ‌ یَجْمَحُونَ‌)
«اگر پناهگاه یا نهانگاه‌ها یا گریزگاهی می‌یافتند شتابان و با نشاط به سوی آن رو می‌کردند.»
مجمع البیان آن را شتاب رفتن معنی کرده است.
در ذیل اللغة فرموده: جماح تند رفتن است که چیزی رونده را باز ندارد. از این مادّه در قرآن فقط صیغه فوق هست.



به موردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۳.۱ - جِماحِهمْ - خطبه ۱۸۱ (خطاب به اهل کوفه)

امام علی (صلوات‌الله‌علیه) چون شنيد عده‌اى از اهل كوفه به طرف خوارج رفته‌اند فرمود:
«فَحَسْبُهُمْ بِخُروجِهمْ مِنَ الْهُدى، وَ ارْتِكاسِهِمْ في الضَّلال وَ الْعَمى، وَ صَدِّهِمْ عَنِ الْحَقّ، وَ جِماحِهمْ في التِيهِ»
یعنی: «بس است براى آن‌ها خروجشان از هدايت و وارونه شدنشان در گمراهى و كورى و اعراضشان از حق و سركشى‌شان در ضلالت.»



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۴۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۰۱.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۴۵.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۲۰۱.    
۵. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۲۱۸.    
۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ج۱، ص۴۵۸.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۵۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۱۵.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۰۴.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۲۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۲.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۷۱.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۷۱.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۰۳، خطبه ۱۸۱.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۲۳، خطبه ۱۷۶.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۶۰، خطبه ۱۸۱.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۱، خطبه ۱۸۱.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۳.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۵.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین، ج۷، ص۲۳.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۹۱.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۳۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «جمح»، ج۲، ص۴۷.    






جعبه ابزار