• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

جَلب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





جَلب (بر وزن عقل و شرف) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای راندن، سوق دادن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در خصوص کنترل زبان و ... از این واژه استفاده نموده است.



جَلب به معنای راندن، سوق دادن آمده است.
چنان‌که در لغت آمده است:
«جَلبه جَلبا: سَاقَه مِن مَوضِع اِلَی آخر وَ جَاءَ بِهِ مِن بِلِد اِلَی بَلد لِلتِّجارَة.»


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:


۲.۱ - جَلَبَتْ - حکمت ۳۷۱ (زبان)

امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص ضرورت کنترل زبان فرموده است:
«فَرُبَّ كَلِمَة سَلَبَتْ نِعْمَةً وَ جَلَبَتْ نِقْمَةً.»
«زیرا چه بسا یک کلمه که نعمتی را سلب کند و محنتی را فراخواند.»

۲.۲ - أَجْلَبَ - خطبه ۱۷۴ (طلحه و زبیر)

اجلاب (به فتح الف) به معنای راندن با صیحه و جمع شدن برای جنگ آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در رابطه با آمدن طلحه به بصره فرموده است: به خدا قسم خونخواهی عثمان برای آن بود که ترسید از وی خون عثمان را بخواهند:
«فَأَرادَ أَنْ يُغالِطَ بِما أَجْلَبَ فيهِ لِيَلْتَبِسَ الاَْمْرُ وَ يَقَعَ الشَّكُّ.»
«غرض وی با این راندن سپاه آن بود که کار مشتبه شود و شکّ در کار او واقع شود.»

۲.۳ - یُجْلِبَ - خطبه ۱۹۲ (وصف شیطان)

امام (علیه‌السلام) در وصف شیطان نیز می‌فرماید:
«وَ اَنْ یُجْلِبَ عَلَیْکُمْ بِخَیْلِهِ وَ رَجِلِهِ.»
«و این‌که براند بر شما سواران و پیاده‌گانش را یا صیحه بزند بر شما برای اضلالتان با سواران و پیادگانش.»

۲.۴ - أَجْلَبوا- خطبه ۱۸۵ (ملخ)

آن حضرت (علیه‌السلام) همچنین در رابطه با ملخ فرموده‌اند:
«وَ لا يَسْتَطيعونَ ذَبَّها، وَ لَوْ أَجْلَبوا بِجَمْعِهِم.»
«چون به مزرعه حمله کند قدرت دفع آن‌را ندارند هر چند همه‌شان به‌ جنگ او جمع شوند.»

۲.۵ - اسْتَجْلَبَ - خطبه ۲۲ (درباره اهل بصره)

استجلاب (به کسر الف) به معنای طلب جلب شدن آمده است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) هنگام اطلاع یافتن از بیعت شکنی اهل بصره، فرموده‌اند:
«أَلا و إِنَّ الشَّيْطانَ قَدْ ذَمَّرَ حِزْبَهُ، وَ اسْتَجْلَبَ جَلَبَهُ، ليَعودَ الجَوْرُ إِلَى أَوْطانِهِ.»
«بدانید: شیطان حزب خویش را بر انگیخته و از نیروهای سوق شده خود خواسته تا ظلم به وطن خود باز گردد.» واژه «جلب» بر وزن شرف، به معنای مجلوب و سوق شده است.



این واژه ۲۵ ‌بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۹۸.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۲۴.    
۳. ابن منظور، لسان العرب، ج۱، ص۲۶۸.    
۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۷۳، حکمت ۳۷۱.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعه الاستقامه، ص۲۴۶، حکمت ۳۸۱.    
۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۴۳، حکمت ۳۸۱.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۳، حکمت ۳۸۱.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۲.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۳۲-۷۳۳.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۵، ص۱۵۹.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۷۱.    
۱۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۲۲.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۸۵، خطبه ۱۷۴.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۰۷، خطبه ۱۶۹.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۹، خطبه ۱۷۴.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۱.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۲.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۵۲۵.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۱۷۵.    
۲۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۳.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۱، خطبه۱۹۲.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۶۳-۱۶۵، خطبه۱۹۰.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۷-۲۸۹، خطبه۱۹۲.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۴۷-۴۴۹، خطبه۱۹۲.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۱۷-۴۱۸.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۲۵-۴۳۷.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۳۷۱.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۸۵-۲۹۲.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۳۶.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۲۲، خطبه۱۸۵.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۱۴۱، خطبه۱۸۰.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ج۱، ص۲۷۲، خطبه۱۸۵.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۲۲، خطبه۱۹۲.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۳۶.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۳۸.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۷، ص۱۷۷.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۲۹.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۶۶.    
۴۰. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۷، خطبه۲۲.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۵۵، خطبه۲۲.    
۴۲. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۶۳، خطبه۲۲.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵، خطبه۲۲.    
۴۴. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۶۱.    
۴۵. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۶۲.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۲۵.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۰۹.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۳۰۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «جلب»، ج۱، ص۲۲۲.    






جعبه ابزار