تَلْفِتَنا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَلْفِتَنا:(قالواْ أَ جِئْتَنا لِتَلْفِتَنا) «تَلْفِتَنا» از مادّۀ «
لفت» (بر
وزن نفت) به معنى «برگرداندن و منصرف ساختن و يا بازداشتن» است و «
التفات» به معنى «بازنگريستن» و صورت خود را (به چپ و راست يا پشت‌سر) برگرداندن است كه معنى «توجه كردن» در آن افتاده است. التفت عنه. يعنى از او روگرداند.
در آيۀ ۸۱
سوره هود، آن‌جا كه به
لوط (علیه‌السلام) هنگام
نزول بلا تأكيد مى‌شود كه با خانواده‌اش از
شهر حرکت كند، آمده است:
(وَ لا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ) «و هيچ‌يك از شما به پشت سرش نگاه نكند».
در
تفسیر جملۀ مذكور مفسران چند احتمال داده‌اند: نخست اين‌كه هيچ‌كس به پشت سر نگاه نكند. ديگر اين‌كه به
فکر مال و وسايل
زندگی خود در شهر نباشد، تنها خود را از اين مهلكه بيرون ببرد. ديگر اين‌كه به هنگام خروج شما زمين‌لرزه و مقدمات
عذاب شروع خواهد شد به پشت‌سر خود نگاه نكنيد و بسرعت دور شويد. چهارم اين‌كه هيچ‌يک از شما خانواده از اين قافلۀ كوچک
عقب نماند.
به اين ترتيب، هيچ مانعى ندارد كه همۀ اين احتمالات در مفهوم آيه
جمع باشد.
به موردی از کاربرد «تَلْفِتَنا» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالواْ أَ جِئْتَنا لِتَلْفِتَنا عَمّا وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءنا وَ تَكونَ لَكُما الْكِبْرِياء في الأَرْضِ وَ ما نَحْنُ لَكُما بِمُؤْمِنينَ) «گفتند: آيا آمده‌اى كه ما را، از آن‌چه پدرانمان را بر آن يافته‌ايم، منصرف سازى؛ و بزرگى و رياست در روى
زمین، از آنِ شما دو
نفر باشد؟! ما هرگز به شما
ایمان نمى‌آوريم!.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(قالوا أَ جِئْتَنا لِتَلْفِتَنا عَمّا وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا ...) كلمه لفت
مصدر و به معنى صرف نظر كردن از چيزى است، و معناى جمله لتلفتنا در اين آيه اينست كه
فرعون و درباريان او
موسی (علیه‌السلام) را مورد عتاب و نكوهش قرار داده به او گفتند:
(أَ جِئْتَنا لِتَلْفِتَنا) آيا به سر وقت ما آمده‌اى تا ما را منصرف سازى،
(عَمّا وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا) از آن
دین و سنتى كه پدرانمان را بر آن دين يافتيم؟
و منظورشان از كلمه عما: از آن‌چه همان
سنت و طريقه نياكانشان بوده،
(وَ تَكونَ لَكُما الْكِبْرِياءُ في الْأَرْضِ) تا در نتيجه
كبريايى در زمين از آن خودتان شود؟
منظورشان از
كبريايى، رياست و
حکومت و گسترده شدن
قدرت و نفوذ
اراده است، و خواسته‌اند بگويند: شما دو تن منظورتان از دعوت دينى اينست كه آن را
وسیله قرار دهيد براى اين‌كه طريقه ما را كه در سرزمين ما مستقر گشته باطل و بى اعتبار ساخته، طريقه جديدى كه خودتان مبتكر آن هستيد جايگزين طريقه ما كنيد، و با اجراى آن در بين مردم و ايمان آوردن ما طبقه حاكم به شما و مطيع شدنمان براى شما
كبرياء و عظمتى در مملكت
کسب كنيد.
و به عبارتى ديگر: شما آمده‌ايد براى اين‌كه
دولت فرعونى و حكومت ريشه‌دار و چند ساله قبطيان را مبدل به دولتى اسرائيلى كنيد، دولتى كه قائم به
امامت و
قیادت شما دو تن باشد، و ما هرگز به شما ايمان نخواهيم آورد و نخواهيم گذاشت به آرزويى كه از اين دعوت مزورانه داريد برسيد.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تلفتنا»، ج۴، ص ۱۸۶.
