تَشْقی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَشْقی: (مَآ اَنْزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَی)«تَشْقی» از مادّه
«شقاوت» بر ضد
«سعادت» است،
ولی همان‌گونه که «
راغب» در «
مفردات» می‌گوید: گاه می‌شود این ماده به معنای رنج و
تعب می‌آید
و در آیه فوق، منظور همین معناست؛ همان‌گونه که شان نزول‌ها نیز حکایت از آن می‌کند.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با تَشْقی:
(مَا أَنزَلْنَا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَى) (ما
قرآن را بر تو نازل نكرديم كه خود را سخت به زحمت بيفكنى!.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: کلمه شقاوت خلاف
سعادت است، راغب می‌گوید: شقاوت و سعادت از نظر نسبت مثل همند، هم‌چنان که سعادت دو نوع است: یکی سعادت دنیوی، و یکی سعادت اخروی، و سعادت دنیوی هم سه قسم است، سعادت نفسی و بدنی و خارجی، همچنین شقاوت، دنیوی و اخروی است، و دنیوی آن نفسی و بدنی و خارجی است، تا آنجا که می‌گوید: بعضی از علمای لغت گفته‌اند: گاهی کلمه شقاوت در جای تعب و دشواری استعمال می‌شود، مثلا می‌گویند: شقیت فی کذا- در اینکار خسته شدم و نیز گفته‌اند: هر شقاوتی تعب است، ولی هر تعب شقاوت نیست، پس تعب اعم از شقاوت است، این بود کلام راغب
و بنابراین معنای آیه مورد بحث این می‌شود که ما قرآن را نازل نکردیم برای اینکه تو خود را به تعب اندازی و در راه تبلیغ آن و واداری مردم به قبول آن به ستوه آیی.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(فَقُلْنَا يَا آدَمُ إِنَّ هَذَا عَدُوٌّ لَّكَ وَ لِزَوْجِكَ فَلَا يُخْرِجَنَّكُمَا مِنَ الْجَنَّةِ فَتَشْقَى) (پس گفتيم: «اى
آدم! اين دشمن تو و دشمن همسر توست؛ مبادا شما را از
بهشت بيرون كند؛ كه به زحمت و رنج خواهى افتاد!)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: جمله فتشقى تفريع بر خارج شدن آنان از بهشت است، و مراد از شقاوت تعب و رنج است، يعنى زنهار، چنين مكن و خود را به تعب نيفكن، چون زندگى در غير بهشت كه ناگزير همان زمين خواهد بود، زندگى آميخته با رنج و تعب است چون در آنجا احتياجات فراوان است، و براى رفع آن فعاليت بسيار لازم است، در آنجا احتياج به
طعام و نوشيدنى و
لباس و
مسکن و غير آن هست.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تَشْقی»، ص۱۳۰.
