• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

ترکب وجوب

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



ترکب وجوب به مرکب بودن مفهوم وجوب از دو یا چند جزء اطلاق می‌شود.



ترکب وجوب، مقابل بساطت وجوب بوده و هر دو از نظریه‌هایی می‌باشد که پیرامون تحلیل ماهیت و حقیقت وجوب مطرح شده است.


در مورد ماهیت احکام تکلیفی ( وجوب ، حرمت ، استحباب ، کراهت و اباحه ) میان علمای اصول اختلاف وجود دارد؛ متاخرین معتقدند احکام تکلیفی دارای ماهیتی بسیط می‌باشد، اما قدما بر این باورند که این احکام ، حقیقتی مرکب از جنس و فصل دارد؛ به این بیان که:
جنس تمامی احکام تکلیفی (غیر از حرمت) اذن در انجام فعل (جواز فعل) است، ولی فصل وجوب، «منع از ترک » و فصل استحباب، «اذن در فعل همراه با رجحان آن» و فصل کراهت، «اذن در فعل همراه با رجحان ترک آن» و فصل اباحه، که همان جواز به معنای اخص است، «اذن در فعل همراه با تساوی انجام فعل و ترک آن» یا «عدم رجحان نسبت به انجام فعل و ترک آن» است.
[۴] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص (۲۹۵-۲۹۴).


۲.۱ - نکته

مشهور اصولی‌ها وجوب را مرکب از دو جزء می‌دانند:
۱. اذن در فعل؛ ۲. منع از ترک.
اما برخی نیز مثل مرحوم « صاحب معالم » آن را مرکب از سه جزء دانسته‌اند:
۱. اذن در فعل؛ ۲. رجحان در فعل؛ ۳. منع از ترک.
[۵] اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۱، ص۱۸۶.
[۶] الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۲۹.



۱. فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۲، ۱، ص۱۳۶.    
۲. فوائد الاصول، نائینی، محمد حسین، ج۲، ۱، ص۳۰۲.    
۳. معالم الدین و ملاذ المجتهدین، صاحب معالم، حسن بن زین الدین، ص (۸۹-۸۶).    
۴. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص (۲۹۵-۲۹۴).
۵. اصول الفقه، مظفر، محمد رضا، ج۱، ص۱۸۶.
۶. الاصول، شیرازی، محمد، ج۲، ص۲۹.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۰۴، برگرفته از مقاله «ترکب وجوب».    






جعبه ابزار