ترغیب به تسبیح (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بر اساس
آیات قرآن، نزول
رحمت و
نعمت الهی و
استغفار فرشتگان زمینه
ترغیب و ایجاد
شوق برای
تسبیح را در بندگان فراهم می کند.
ترغیب مومنان به تسبیح:
•«وسبحوه بکرة واصیلا هو الذی یصلی علیکم وملـئکته لیخرجکم من الظـلمـت الی النور وکان بالمؤمنین رحیمـا:و
صبح و
شام او را
تسبیح گوييد! او كسى است كه بر شما درود و
رحمت مى فرستد، و
فرشتگان او (نيز) براى شما تقاضاى رحمت مى كنند تا شما را از ظلمات (
جهل و
شرک گناه) به سوى
نور (
ایمان و
علم و
تقوا) رهنمون گردد؛ او نسبت به مؤمنان همواره
مهربان بوده است».
رحمت مؤمنان از سوی خداوند و
استغفار فرشتگان، برای آنان، زمینه
تشویق آنان بر ذکر و تسبیح است.
" يصلى" از ماده" صلاة" در اينجا به معنى توجه و عنايت مخصوص است، اين
عنایت در مورد خداوند همان نزول
رحمت است، و در مورد
فرشتگان استغفار و تقاضاى رحمت مى باشد، چنان كه در
آیه ۷
سوره غافر مى خوانيم:وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا:" حاملان عرش خدا براى مؤمنان استغفار مى كنند".
به هر حال اين آيه
بشارت بزرگ و نويد عظيمى براى مؤمنانى كه همواره به ياد خدا هستند در بر دارد، چرا كه با صراحت مى گويد: آنها در سير خود به سوى اللَّه تنها نيستند، بلكه به مقتضاى" يصلى" كه
فعل مضارع است و دليل بر استمرار مى باشد همواره زير پوشش رحمت خداوند و فرشتگان او قرار دارند، در سايه اين رحمت پرده هاى ظلمت شكافته مى شود، و نور علم و
حکمت و
ایمان و تقوا را بر قلب و جان آنها مى پاشد.آرى اين آيه بشارتى است بزرگ براى همه سالكان راه
حق و به آنها نويد مى دهد كه از جانب
معشوق كششى نيرومند است، تا كوشش عاشق بيچاره بجايى برسد!
جمله وَ كانَ بِالْمُؤْمِنِينَ رَحِيماً با توجه به اينكه" كان"
فعل ماضی است و
دلیل بر اين است كه هميشه خداوند نسبت به مؤمنان رحمت خاصى داشته، تاكيد مجددى است بر تشویق مومنان به تسبیح خداوند. آرى اين رحمت خاص خدا است كه مؤمنان را از ظلمات اوهام و
شهوات و
وساوس شيطانى بيرون مى آورد، و به نور
یقین و اطمينان و تسلط بر
نفس رهنمون مى گردد كه اگر رحمت او نبود اين راه پر پيچ و خم هرگز پيموده نمى شد.
زکریا علیه‌السّلام و ترغیب قومش به تسبیح خداوند:
•«يا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلامٍ ...فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ فَأَوْحى إِلَيْهِمْ أَنْ سَبِّحُوا بُكْرَةً وَ عَشِيًّا:او از محراب عبادتش به سوى
مردم بيرون آمد؛ و با اشاره به آنها گفت: « (به
شکرانه اين موهبت،) صبح و شام خدا را تسبيح گوييد!»»
"
محراب" محل خاصى است كه در عبادتگاه براى
امام يا افراد برجسته در نظر گرفته مى شود، و در
علت نامگذارى آن، دو جهت ذكر كرده اند:نخست اينكه از ماده" حرب" به معنى
جنگ گرفته شده، چون محراب در حقيقت محل مبارزه با
شیطان و
هوای نفس است.ديگر اينكه محراب در لغت به معنى نقطه بالاى مجلس است، و چون محل محراب در بالاى معبد بوده به اين نام ناميده شده.بعضى مى گويند:" محراب" در ميان
بنی اسرائیل بعكس آنچه در ميان ما معمول است در نقطه اى بالاتر از سطح زمين قرار داشته، و چند پله مى خورده و اطراف آن را ديوار مى كشيده اند به طورى كه كسانى كه داخل محراب بودند كمتر از خارج ديده مى شدند جمله" فَخَرَجَ عَلى قَوْمِهِ مِنَ الْمِحْرابِ" كه در آيات فوق خوانديم با توجه به كلمه" على" كه معمولا براى جهت فوق به كار مى رود اين معنى را تاييد مى كند.
بعد از اين
بشارت و اين
آیت روشن" زكريا" از محراب عبادتش به سراغ مردم آمد و با اشاره به آنها چنين گفت: صبح و شام تسبيح پروردگار بگوئيد" چرا كه
نعمت بزرگى كه خدا به زكريا ارزانى داشته بود دامنه آن همه قوم را فرا مى‌گرفت و در
سرنوشت آینده همه آنها تاثير داشت، به همين دليل سزاوار بود همگى به شكرانه آن نعمت به تسبيح خدا برخيزند و
مدح و ثناى الهى گويند.از اين گذشته اين موهبت كه اعجازى محسوب مى‌شد مى‌توانست پايه هاى
ایمان را در دلهاى افراد محكم كند، اين نيز موهبت ديگرى بود.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «ترغیب به تسبیح».
