تحیت (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَحِيَّة ( به فتح تاء و یاء) یا
تَحِيَّت (به فتح تاء و یاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای هر
دعا و
ثنا و تعارفی است که شخص در روبرو شدن با شخص دیگر بر زبان می‌آورد، به معنای سلام کردن و دعا برای بقا و حیات نیز می باشد، لکن تحیّت اعم از سلام کردن است و سلام کردن از مصادیق آن می‌باشد.
تَحِيَّة هر دعا و ثنا و تعارفی است که شخص در روبرو شدن با شخص دیگر بر زبان می‌آورد و آن در اصل
مصدر حَیَّاکَ اللَّهُ است.
نظر به اصل مادّه، معنای زنده ماندن و زنده نگه داشتن می‌دهد چنانکه
مجمع آن را سلام کردن و بقا گفته و
راغب گوید: آن از حیات است و سپس دعا بر حیات را تحیّت گفته‌اند.
در
اقرب می‌گوید: «حَیَّاهُ اللّه تَحِیَّةً» یعنی
خدا عمر او را زیاد کند.
(وَاِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِاَحْسَنَ مِنْها اَوْ رُدُّوها اِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْ‌ءٍ حَسِیباً) (هرگاه به شما تحيتى گويند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهيد؛ يا لااقل به همان‌گونه پاسخ گوييد. خداوند حساب همه چيز را دارد.)
علی هذا تحیّت اعمّ از سلام کردن است و سلام کردن از مصادیق آن می‌باشد چنانکه در مجمع ذیل آیه فوق از
امام باقر (علیه‌السّلام) و
امام صادق (علیه‌السّلام) نقل شده که تحیّت سلام کردن و سایر نیکی‌هاست.
و
روایت هست: کنیزی طاقه ریحانی پیش
امام حسین (علیه‌السّلام) آورد، حضرت او را آزاد کرد، گفتند: یک طاقه ریحان چه ارزشی دارد تا او را آزاد کنی؟ فرمود: خدا ما را چنین ادب فرموده آنگاه امام (علیه‌السّلام) آیه
وَ اِذا حُیِّیتُمْ... را خواند و فرمود: بهتر از هدیّه او آزاد کردنش بود و از آیه:
(... تَحِیَّتُهُمْ فِیها سَلامٌ) (و تحيّت آنها در آن، «سلام» است.)
نیز روشن می‌شود که سلام کردن از مصادیق تحیّت است.
معنی آیه اوّل چنین است: «چون به شما از کسی تحیّتی شد، تحیّتی بهتر از آن یا مثل آن را برگردانید خدا بر همه چیز حسابگر است.» اگر سلام کردن را مصداق آیه بگیریم معنی آن است چون کسی به شما سلام علیکم گفت، در مقابل سلام علیکم و یا سلام علیکم و رحمة اللَّه بگوئید و اگر نیکوئی دیگری و یا دعائی را مصداق بدانیم مراد آن می‌شود که با مثل آن یا با بهتر از آن تلافی کنید.
(فَاِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتاً فَسَلِّمُوا عَلی اَنْفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبارَکَةً طَیِّبَةً...) «چون به خانه‌ها وارد شدید بر خودتان سلام کنید آن تحیّتی است از جانب خدا مبارک و پاکیزه است.»
در مجمع از حضرت صادق (علیه‌السّلام) نقل است که آن، سلام شخص بر
اهل بیت (علیهم‌السّلام) است و آنها جواب می‌دهند و آن سلام شماست بر خودتان تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مشعر آنست که سلام کردن بجای تحیّاتیکه در
جاهلیت بود تشریع شده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «تحیت»، ج۲، ص۲۱۳-۲۱۵.
