بُعْد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُعْد (به ضم باء و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای دوری، هلاکت و
لعن است.
این واژه در امور محسوس و معقول و نیز در بعد زمانی و مکانی کاربرد دارد.
بُعْد به معنای دوری، هلاکت و لعن آمده است.
اما معنای اصلی آن همان دوری است، هلاکت و لعن به سبب دوری از
حیات و
رحمت خدا است.
فعل بعد اگر از باب
کرم یکرم آید به معنی دوری است.
اگر از علم یعلم آید به معنی هلاکت است و مصدر آن در صورت دوم بعد بر وزن فرس است.
به مواردی از
بُعْد که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ لکِنْ بَعُدَتْ عَلَیْهِمُ الشُّقَّةُ) «لکن راه بر آن‌ها دور شد.»
در آیه‌ی فوق بعد از باب کرم یکرم است.
(اَلا بُعْداً لِمَدْیَنَ کَما بَعِدَتْ ثَمُودُ) «دوری از رحمت خدا حتمی شد برای مدین چنان‌که هلاک شد
ثمود»
آیه‌ی فوق که فعل
(بَعِدَتْ) از علم یعلم است: کلمه
(بُعْداً) را اگر هلاکت معنی کنیم، ترجمه به لازم کرده‌ایم زیرا
(بُعْداً) به ضم اوّل به معنی دوری و لعن آمده است و مصدر هلاکت «بعد» بر وزن فرس است. در
مجمع تقدیر آن را
«بَعُدُوا بُعْداً» فرموده است.
(در گمراهى دورى افتاده‌اند)
راغب گوید: بعد اکثرا در دوری محسوس استعمال می‌شود و نیز در معنوی و معقول مانند آیه‌ی فوق به کار می‌رود.
(وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِیداً) (و هر كس براى خدا همتايى قرار دهد، در گمراهى دورى افتاده است.)
ناگفته نماند: استعمالات قرآن نزدیک به تمام در دوری معقول و معنوی است مثل آیه‌ی فوق ضلال بعید از آن جهت است که هدایت یافتن چنین شخصی بسیار بعید و مشکل است.
(اِذا رَاَتْهُمْ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ) (هنگامى كه اين
آتش آنان را از مكانى دور ببيند)
در خاتمه باید دانست: این کلمه در بعد زمان و مکان و بعد معقول هر سه آمده است. بعد معقول قبلا گفته شد، بعد مکانی مثل فوق و نظیر آن.
(اِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً وَ نَراهُ قَرِیباً) (زيرا آن‌ها آن روز را دور مى‌بينند و ما آن را نزديک مى‌بينيم.)
(تَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ اَمَداً بَعِیداً) (و آرزو مى‌كند ميان او و هركار بدى كه انجام داده، فاصله زمانى زيادى باشد.)
بعد زمانی در دو آیه فوق آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعد»، ج۲، ص۲۰۴.
