• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بُعْد (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





بُعْد (به ضم باء و سکون عین) از واژگان قرآن کریم به معنای دوری، هلاکت و لعن است.
این واژه در امور محسوس و معقول و نیز در بعد زمانی و مکانی کاربرد دارد.



بُعْد به معنای دوری، هلاکت و لعن آمده است.
اما معنای اصلی آن همان دوری است، هلاکت و لعن به سبب دوری از حیات و رحمت خدا است.
فعل بعد اگر از باب کرم یکرم آید به معنی دوری است.
اگر از علم یعلم آید به معنی هلاکت است و مصدر آن در صورت دوم بعد بر وزن فرس است.


به مواردی از بُعْد که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - بَعُدَتْ‌ (آیه ۴۲ سوره توبه)

(وَ لکِنْ‌ بَعُدَتْ‌ عَلَیْهِمُ الشُّقَّةُ)
«لکن راه بر آن‌ها دور شد.»
در آیه‌ی فوق بعد از باب کرم یکرم است.


۲.۲ - بُعْداً (آیه ۹۵ سوره هود)

(اَلا بُعْداً لِمَدْیَنَ کَما بَعِدَتْ‌ ثَمُودُ)
«دوری از رحمت خدا حتمی شد برای مدین چنان‌که هلاک شد ثمود»
آیه‌ی فوق که فعل‌ (بَعِدَتْ) از علم یعلم است: کلمه‌ (بُعْداً) را اگر هلاکت معنی کنیم، ترجمه به لازم کرده‌ایم زیرا (بُعْداً) به ضم اوّل به معنی دوری و لعن آمده است و مصدر هلاکت «بعد» بر وزن فرس است. در مجمع تقدیر آن را «بَعُدُوا بُعْداً» فرموده است.


۲.۳ - بَعِیداً (آیه ۱۶۷ سوره نساء)

(ضَلُّوا ضَلالًا بَعِیداً)
(در گمراهى دورى افتاده‌اند)
راغب گوید: بعد اکثرا در دوری محسوس استعمال می‌شود و نیز در معنوی و معقول مانند آیه‌ی فوق به کار می‌رود.


۲.۴ - بَعِیداً (آیه ۱۱۶ سوره نساء)

(وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِیداً)
(و هر كس براى خدا همتايى قرار دهد، در گمراهى‌ دورى افتاده است.)
ناگفته نماند: استعمالات قرآن نزدیک به تمام در دوری معقول و معنوی است مثل‌ آیه‌ی فوق ضلال بعید از آن جهت است که هدایت یافتن چنین شخصی بسیار بعید و مشکل است.


۲.۵ - بَعِیدٍ (آیه ۱۲ سوره فرقان)

(اِذا رَاَتْهُمْ مِنْ مَکانٍ‌ بَعِیدٍ)
(هنگامى كه اين آتش آنان را از مكانى دور ببيند)
در خاتمه باید دانست: این کلمه در بعد زمان و مکان و بعد معقول هر سه آمده است. بعد معقول قبلا گفته شد، بعد مکانی مثل‌ فوق و نظیر آن.


۲.۶ - بَعِیداً (آیه ۶ سوره معارج)

(اِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ‌ بَعِیداً وَ نَراهُ قَرِیباً)
(زيرا آن‌ها آن روز را دور مى‌بينند و ما آن را نزديک مى‌بينيم.)



۲.۷ - بَعِیداً (آیه ۳۰ سوره آل عمران)

(تَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ اَمَداً بَعِیداً)
(و آرزو مى‌كند ميان او و هركار بدى كه انجام داده، فاصله زمانى زيادى باشد.)
بعد زمانی در دو آیه فوق آمده است.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۱، ص۲۰۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۳۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۴.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ص۱۸۱.    
۵. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۲۷۸.    
۶. جوهری، ابونصر، الصحاح تاج اللغة وصحاح العربیة، ج۲، ص۴۴۸.    
۷. توبه/سوره۹، آیه۴۲.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۳۸۱.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۸۴.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۰۱.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۵۱.    
۱۲. هود/سوره۱۱، آیه۹۵.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۵۶۲.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۷۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۱۶.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۸۸.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۸۸.    
۱۸. نساء/سوره۴، آیه۱۶۷.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۶۷.    .
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۳۲.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۴۲.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۵۷.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۱۹.    
۲۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۱۳۳.    
۲۵. نساء/سوره۴، آیه۱۱۶.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۱۶.    .
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۴۸.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۱۷۰.    
۲۹. فرقان/سوره۲۵، آیه۱۲.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۱.    .
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۵۸.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۸۸.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۸۹.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۷.    
۳۵. معارج/سوره۷۰، آیه۶.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۶۸.    .
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۹.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۸.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۳۰۱.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۳۱.    
۴۱. آل عمران/سوره۳، آیه۳۰.    
۴۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴.    .
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۲۴۵.    
۴۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۵۶.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۳۴.    
۴۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۷۳۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعد»، ج۲، ص۲۰۴.    






جعبه ابزار