بَطَر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَطَر (به فتح باء و طاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای
طغیان،
حیرت و
تکبّر است.
مشتقات
بَطَر که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
بَطَراً (به فتح باء و طاء) به معنای طغیان؛
بَطِرَتْ (به فتح باء و کسر طاء) به معنای طغیان است.
بَطَر به معنای طغیان، حیرت و تکبّر است.
به مواردی از
بَطَر که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ) «نباشید مانند آنان که از دیارشان روی طغیان و
خودنمایی بیرون شدند.»
ابن اثیر در
نهایه می‌گوید:
بطر به معنی طغیان است، حیرت در مقابل
حقّ و تکبر از حقّ نیز گفته‌اند.
در
صحاح و
قاموس نیز قریب به آن ذکر شده است.
راغب آن را دهشت و خود گم کردن در مقابل
شکر و حق نعمت، گفته است.
این معانی تفاوت چندانی ندارند.
(وَ کَمْ اَهْلَکْنا مِنْ قَرْیَةٍ بَطِرَتْ مَعِیشَتَها فَتِلْکَ مَساکِنُهُمْ لَمْ تُسْکَنْ مِنْ بَعْدِهِمْ) «چه بسیار قریه‌ها را هلاک کردیم که در رفاه معاش طغیان کرد، آن است که مسکن‌هایشان که پس از آن‌ها جز‌اندکی مسکون نشده»
(مَعِیشَتَها) در آیه‌ی شریفه
منصوب به نزع خافض و فاعل
(بَطِرَتْ) قریه است یعنی
«بطرت فی معیشتها»
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بطر»، ج۱، ص۱۹۹.
