بعد - به ضم باء (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بُعْد (به ضم باء و سکون عین) از
واژگان قرآن کریم به معنای دوری،
هلاکت و
لعن است. این واژه در امور محسوس و معقول و نیز در بعد زمانی و مکانی کاربرد دارد.
بُعْد به معنای دوری، هلاکت و لعن آمده اما معنای اصلی آن همان دوری است، هلاکت و لعن به سبب دوری از
حیات و
رحمت خدا است.
فعل بعد اگر از باب کرم یکرم آید به معنی دوری و اگر از علم یعلم آید به معنی هلاکت است و مصدر آن در صورت دوم بعد بر وزن فرس است.
مثل
(وَ لکِنْ بَعُدَتْ عَلَیْهِمُ الشُّقَّةُ) که از باب کرم یکرم است: (لکن راه بر آنها دور شد.) و مثل
(اَلا بُعْداً لِمَدْیَنَ کَما بَعِدَتْ ثَمُودُ) که فعل «بَعِدَتْ» از علم یعلم است: (دوری از رحمت خدا حتمی شد برای مدین چنانکه هلاک شد
ثمود)، کلمه
(بُعْداً) را اگر هلاکت معنی کنیم، ترجمه به لازم کرده‌ایم زیرا «بعد» به ضم اوّل به معنی دوری و لعن آمده است و مصدر هلاکت «بعد» بر وزن فرس است. در
مجمع تقدیر آن را «بَعُدُوا بُعْداً» فرموده است.
راغب گوید: بعد اکثرا در دوری محسوس استعمال می‌شود و نیز در معنوی و معقول
مانند
(ضَلُّوا ضَلالًا بَعِیداً) (در گمراهى دورى افتاده‌اند)
بکار می‌رود.
نا گفته نماند: استعمالات قرآن نزدیک به تمام در دوری معقول و معنوی است مثل
(وَ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالًا بَعِیداً) (و هر كس براى خدا همتايى قرار دهد، در گمراهى‌دورى افتاده است.)
ضلال بعید از آن جهت است که هدایت یافتن چنین شخصی بسیار بعید و مشکل است.
در خاتمه باید دانست: این کلمه در بعد زمان و مکان و بعد معقول هر سه آمده است. بعد معقول قبلا گفته شد، بعد مکانی مثل
(اِذا رَاَتْهُمْ مِنْ مَکانٍ بَعِیدٍ) (هنگامى كه اين
آتش آنان را از مكانى دور ببيند)
و نظیر آن. و بعد زمانی نحو
(اِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیداً وَ نَراهُ قَرِیباً) (زيرا آنها آن روز را دور مى‌بينند،و ما آن رانزديك مى‌بينيم.)
و مثل
(تَوَدُّ لَوْ اَنَّ بَیْنَها وَ بَیْنَهُ اَمَداً بَعِیداً) (و آرزو مى‌كند ميان او، و هركار بدى كه انجام داده، فاصله زمانى زيادى باشد.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «بعد»، ج۲، ص۲۰۴.
