بشار شعیری‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

بَشّار شَعیری، ابواسماعیل، از غالیان شیعی قرن دوم است، از زندگانی و تاریخ وفات او اطلاع درستی در دست نیست.

---

بَشّار شَعیری در کوفه می‌زیست و از راه فروش جو امرار معاش می‌کرد، لقبش بر گرفته از شغل اوست.
شعیری می‌تواند منسوب به محلة «باب الشعیر» بغداد نیز باشد.
در برخی منابع او را اشعری خوانده‌اند، اما در بیشتر منابع شعیری ذکر شده است ، و به احتمالی اشعری فردی است غیر از شعیری.

---

به گفته کشی امام صادق علیه‌السلام بشار را لعن کرد، او را کافر و مشرک و شیطان خواند و از وی بیزاری جست، زیرا بشار قائل به آرای مذاهب باطل بود.
همچنین طبق روایت دیگری، امام صادق علیه‌السلام بشار را به همراه مُغیرة بن سعید، بزیع، سرّی، ابوخطّاب، معمّر، حمزة بربری و صائدنهدی لعن کرده و ایشان را دروغ‌گو و سست اندیشه شمرده است.

---

بنابر قول حُصَین بن حمدان خَصیبی، رهبر علویان نُصَیریه، بشار راویِ مفضّل بن عمر جعفی، از پیروان خطّابیه، است.
در د. اسلام چاپ دوم، ذیل ماده، گفته می‌شود که به فحوای متنی متعلق به نصیریه، امام صادق علیه‌السلام برای بشار معانی باطنی بسمله را توضیح داده است.
بشار در اباحی‌گری، تعطیل و اعتقاد به تناسخ با خطّابیه هم عقیده بود.

۳.۱ - در مورد الوهیت

او قائل به الوهیت علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم‌السلام بود، اما تنها الوهیت علی علیه‌السلام را ـبه دلیل این‌که او اولین امام است ـحقیقی می‌دانست و الوهیت سه تن دیگر را غیر واقعی (تلبیس) می‌پنداشت.
به عقیدة او، محمد صلی‌الله‌علیه وآله عبد و علّی علیه السلام ربّ بود.
به این ترتیب، بشار برای پیامبر صلی الله علیه وآله مقامی در حد سلمان فارسی ـکه قائلین به الوهیت پنج تن (مخمّسه) او را رسول حضرت محمّد صلّی‌الله‌علیه‌وآله می‌دانستندـ قائل بود.

---

فرقه منسوب به بشار را ـ به سبب این‌که او علی علیه السلام را برتر از محمد‌صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌دانست ـ عُلیائیه (عِلیاویه /علباویه) خوانده‌اند.
اما مخمّسه آنان را عُلیائیه خوانده‌اند، زیرا معتقدند که بشار پس از انکار الوهیت محمد صلی الله علیه وآله مسخ شد و به صورت پرنده‌ای دریایی به نام عُلیاء در آمد.
در روایتی از امام صادق علیه‌السلام نیز اشاره شده است که او شیطان زاده ای است که از دریا خارج می‌شود و مردم را گمراه می‌سازد.

---

اگر چه شهرستانی عقاید بشار را به علبائیه نسبت می‌دهد، ولی ایشان را پیرو علباء بن ذراع خوانده است.

---

اشعری و بغدادی یکی از فرق شیعی غالی را پیروان شریعی بر می‌شمارند که قائل به الوهیت پنج تن اند؛ بعید نیست که این واژه نیز تصحیفی از شعیری باشد؛ هر چند احتمال می‌رود که مراد از این شریعی همان کسی باشد که شیخ طوسی او را نخستین مدّعی بابیّت امام عصر ـ عجل‌اللّه‌تعالی‌فرجه‌الشریف ـ معرفی کرده است.

---

• ابن طاووس، التحریر الطاووسی، المستخرج من کتاب حل الاشکال فی معرفة الرجال، تألیف حسن بن زین الدین شهید ثانی، چاپ محمدحسن ترحینی، قم ۱۳۶۸ش.
• علی بن اسماعیل اشعری، کتاب مقالات الاسلامیّین و اختلاف المصلّین، چاپ هلموت ریتر، ویسبادن۱۴۰۰/۱۹۸۰.
• عبدالقاهر بن طاهر بغدادی، الفرق بین الفرق، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت.
• محمدتقی تستری، قاموس الرجال، قم۱۴۱۰.
• محمد بن عبدالکریم شهرستانی، الملل و النحل، چاپ احمد فهمی محمد، قاهره ۱۳۶۷ـ۱۳۶۸/۱۹۴۸ـ۱۹۴۹، چاپ افست بیروت.
• محمد بن حسن طوسی، کتاب الغیبة، تهران (تاریخ مقدمه۱۳۹۸).
• محمد بن عمر کشّی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد۱۳۴۸ش.
• محمد بن اسماعیل مازندرانی حائری، منتهی المقال فی احوال الرجال، قم ۱۴۱۶.
• عبدالله مامقانی، تنفیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
• EI ۲، sv "Bash sha  r Al-Sha`   r   " (by B Lewis).
• Louis Massignon، Salmہn Pہk، Tours ۱۹۳۴.

---