اِهْتَزَّتْ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اِهْتَزَّتْ:
(الْمَاء اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ) اِهْتَزَّتْ: از مادّه
«هز» (بر وزن خط) به معنى «جنبش و تحريک شديد» است.
نزول قطره‌هاى حيات‌بخش آب باران بر زمين خشک و بى‌حركت، موجب جنبش و نمو و افزايش آن مى‌شود.
(فَإِذٰا أَنْزَلْنٰا عَلَيْهَا اَلْمٰاءَ اِهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ)
زمين خشک و مرده و بى‌حركت كجا و اين همه آثار حيات و جلوه‌هاى گوناگون آن كجا؟ كدام قدرت است كه با نزول چند قطره باران از
خاک مرده اين همه حركت و جنبش و حيات مى‌آفريند؟ اين يكى از نشانه‌هاى علم و قدرت بى‌پايان پروردگار و علايم وجود ذی‌جود اوست.
به موردی از کاربرد
اِهْتَزَّتْ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ مِنْ آيَاتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خَاشِعَةً فَإِذَا أَنزَلْنَا عَلَيْهَا الْمَاء اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذِي أَحْيَاهَا لَمُحْيِي الْمَوْتَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ) (و از آيات او اين است كه
زمین را خشک و بى‌جان مى‌بينى، امّا هنگامى كه
آب باران بر آن مى‌فرستيم به جنبش در مى‌آيد و رشد مى‌كند؛ همان كس كه آن را زنده كرد، مردگان را نيز زنده مى‌كند؛ به
یقین او بر هر چيز تواناست.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
خاشعة از خشوع است كه به معناى اظهار
ذلت است. و كلمه
اهتزت از مصدر اهتزاز است كه به معناى حركت شديد است. و كلمه ربت از مصدر ربوه است كه به معناى نشو و نما و علو است. و منظور از اهتزاز زمين و ربوه آن، به حركت در آمدنش به وسيله گياهانى است كه از آن سر درمى‌آورند و بلند مى‌شوند.
در اين آيه شريفه استعاره‌اى تمثيلى به كار رفته، يعنى خشكى و بى‌گياهى زمين در زمستان و سپس سرسبز شدن و بالا آمدن گياهانش، به كسى تشبيه شده كه قبل افتاده حال و داراى لباس‌هاى پاره و كهنه بوده، خوارى و ذلت از سر و رويش مى‌باريده و سپس به مالى رسيده كه همه نارسايی‌هاى زندگيش را اصلاح كرده و جامه‌هاى گرانب‌ها بر تن نموده و داراى نشاطى و تبخترى شده است كه خرمى و ناز و نعمت از سر و رويش هويداست. و اين آيه شريفه همان‌طور كه گفتيم در مقام اثبات
معاد و احتجاج بر آن است كه چون بحث در پيرامون مضمون آن مكرر شده، ديگر به تفسير بيشتر آن نمى‌پردازيم.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «اِهْتَزَّتْ»، ج۴، ص۵۸۸.
